Narodziny faszyzmu we Włoszech

Włosi po I wojnie światowej byli głęboko rozczarowani. Mimo udziału w zwycięskiej koalicji, otrzymali zbyt małe (ich zdaniem) zdobycze terytorialne. Kryzys gospodarczy i wysokie bezrobocie dodatkowo pogarszały sytuację zwykłych obywateli.

W takich warunkach narodził się faszyzm włoski - ideologia charakteryzująca się skrajnym nacjonalizmem, militaryzmem i stosowaniem przemocy wobec własnych obywateli. Fascynowano się koncepcją silnego państwa pod władzą jednej partii i wodza. Faszyzm otwarcie odrzucał demokrację, liberalizm i komunizm.

Główną siłą polityczną reprezentującą te idee stała się Narodowa Partia Faszystowska (NPF) pod przewodnictwem Benito Mussoliniego. Była to partia o charakterze nacjonalistycznym i wodzowskim, gdzie wszystkie decyzje podejmował lider.

💡 Warto wiedzieć: Termin "faszyzm" pochodzi od włoskiego słowa "fascio" oznaczającego wiązkę. Symbolizował jedność i siłę poprzez zjednoczenie.

Faszystowskie Włochy pod rządami Mussoliniego

W październiku 1922 roku faszyści zorganizowali słynny marsz "czarnych koszul" na Rzym. To dramatyczne wydarzenie skłoniło króla Włoch do powierzenia funkcji premiera Benito Mussoliniemu, co oznaczało przejęcie władzy przez faszystów.

Jednym z największych sukcesów Mussoliniego było zawarcie traktatów laterańskich z papieżem Piusem XI, co poprawiło relacje państwa z Kościołem. Jednak wewnątrz kraju szybko wprowadzono system jednopartyjny - wszystkie partie poza NPF zostały zlikwidowane.

Mussolini, nazywany duce (wódz), ustanowił dyktaturę, która opierała się na przemocy i terrorze. Kluczową rolę w gospodarce odgrywały korporacje skupiające pracodawców i pracowników, które były ściśle kontrolowane przez państwo.

Włochy pod rządami faszystów rozpoczęły także podboje terytorialne, zajmując Albanię i Etiopię, co pokazywało imperialne ambicje reżimu i dążenie do odbudowy potęgi starożytnego Rzymu.

⚠️ Uwaga: Skutki faszyzmu we Włoszech to nie tylko terror wewnętrzny, ale także agresywna polityka zagraniczna, która ostatecznie doprowadziła kraj do udziału w II wojnie światowej po stronie Hitlera.

Narodziny nazizmu w Niemczech

W Niemczech po I wojnie światowej rozwinęła się szczególna odmiana faszyzmu zwana narodowym socjalizmem (nazizmem). Głównym twórcą tej ideologii był Adolf Hitler, autor książki "Mein Kampf" (Moja walka), wspierany przez Alfreda Rosenberga, autora "Mitu XX wieku".

Nazizm zawierał wszystkie cechy faszyzmu, ale dodatkowo był ideologią skrajnie rasistowską. Niemcom przyznawał status "nadludzi" (Übermenschen), podczas gdy inne narody, szczególnie Słowian, traktował jako "podludzi" (Untermenschen). Charakterystyczną cechą nazizmu był również antysemityzm - skrajna nienawiść wobec Żydów.

Partią nazistowską w Niemczech była Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza (NSDAP) pod przewodnictwem Adolfa Hitlera. Naziści pierwszy raz próbowali przejąć władzę podczas nieudanego puczu monachijskiego w 1923 roku. Partia posiadała swoje formacje zbrojne - SA (oddziały szturmowe) oraz SS (elitarne oddziały będące policją partyjną).

💡 Ciekawostka: Pełna nazwa partii nazistowskiej NSDAP brzmiała: Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, co miało sugerować połączenie nacjonalizmu z socjalistyczną troską o robotników, choć w praktyce partia była skrajnie prawicowa.

Dojście Hitlera do władzy i pierwsze zbrodnie nazistów

NSDAP odniosła zwycięstwo w wyborach w 1932 roku, a w styczniu 1933 roku Adolf Hitler objął urząd kanclerza Niemiec. Państwo niemieckie zaczęto nazywać III Rzeszą. Naziści szybko zaczęli umacniać swoją władzę, delegalizując najpierw Komunistyczną Partię Niemiec (pod pretekstem pożaru Reichstagu), a następnie wszystkie inne partie.

W czerwcu 1934 roku podczas "nocy długich noży" wymordowano politycznych rywali Hitlera. Po śmierci prezydenta Paula von Hindenburga w sierpniu 1934 r., Hitler przejął pełnię władzy w Niemczech jako Führer $wódz$ - taki tytuł nadano przywódcy nazistowskich Niemiec.

Naziści wprowadzili system totalitarnego terroru wobec przeciwników politycznych. W Niemczech powstała sieć obozów koncentracyjnych. Silną indoktrynacją społeczeństwa kierował Josef Goebbels, minister propagandy.

W 1935 roku naziści wprowadzili ustawy norymberskie, które wykluczały Żydów z życia publicznego. Dramatycznym wydarzeniem była tzw. "noc kryształowa" (9/10 listopada 1938 r.), podczas której doszło do masowych pogromów ludności żydowskiej, niszczenia sklepów, synagog i domów należących do Żydów.

⚠️ Pamiętaj: Przyczyny dojścia Hitlera do władzy były złożone: kryzys gospodarczy, poczucie upokorzenia po I wojnie światowej, lęk przed komunizmem oraz skuteczna propaganda nazistowska obiecująca przywrócenie wielkości Niemiec.