Początek wojny i ekspansja III Rzeszy

28 września 1939 roku Warszawa skapitulowała, co nie powstrzymało jednak niemieckiej machiny wojennej. Hitler skierował swoje siły na kraje skandynawskie, głównie ze względu na ich strategiczne położenie. Szczególnie ważny był norweski port Narwik, który nie zamarzał zimą i umożliwiał transport rud żelaza.

Francja, pomimo potężnych fortyfikacji (słynna Linia Maginota budowana w latach 1929-1934), upadła w 1940 roku. 22 czerwca podpisano zawieszenie broni w Compiègne, w wyniku którego Francja straciła Alzację i Lotaryngię, a jej północna i zachodnia część znalazła się pod niemiecką okupacją. Na pozostałym terytorium utworzono marionetkowe Państwo Francuskie Vichy kierowane przez Filipa Petaina.

Nie wszyscy Francuzi zaakceptowali porażkę. Generał Charles de Gaulle wezwał rodaków do walki i nieposłuszeństwa wobec nowej władzy. Mimo skazania na karę śmierci za zdradę, na emigracji stworzył Komitet Wolnej Francji i formował siły zbrojne.

⚠️ Warto zapamiętać: Niemcy planowali inwazję na Wielką Brytanię (operacja "Lew Morski"), ale nie byli w stanie pokonać potężnej Royal Navy, dlatego ograniczyli się do nalotów lotniczych.

W kwietniu 1941 roku Hitler zaatakował Bałkany, podbijając Jugosławię i Grecję, a następnie przystąpił do realizacji Planu Barbarossa. 22 czerwca 1941 roku niemieckie wojska przekroczyły granicę ZSRR, rozpoczynając tzw. wojnę ojczyźnianą. Rosjanie byli kompletnie zaskoczeni, co pozwoliło Niemcom szybko posuwać się naprzód.

Wojna na Pacyfiku

W 1940 roku doszło do zawiązania sojuszu między głównymi państwami Osi. Pakt trzech połączył Niemcy, Japonię i Włochy we wspólnej agresji. Początkowo rozważano uderzenie na ZSRR, jednak ostatecznie Japonia zdecydowała się zaatakować Holenderskie Indie Wschodnie.

Japończycy przeprowadzili operację "Tora! Tora! Tora!" - zaskakujący atak na amerykańską bazę w Pearl Harbor, który wciągnął Stany Zjednoczone do wojny. To zdarzenie kompletnie zmieniło dynamikę konfliktu, wprowadzając do gry najpotężniejsze gospodarczo państwo świata.

💡 Ciekawostka: Podczas blokady Leningradu funkcjonowała tzw. "Droga życia" - 300-kilometrowa trasa, którą dostarczano żywność do oblężonego miasta. Sytuacja była tak dramatyczna, że w mieście dochodziło nawet do przypadków kanibalizmu.

Wojna na Pacyfiku charakteryzowała się szczególnym okrucieństwem. Japończycy stosowali bezwzględne metody walki, a Amerykanie odpowiedzieli taktyką żabich skoków - omijali silnie bronione pozycje, atakując słabiej chronione wyspy i budując tam bazy dla dalszych działań.

Holokaust i konferencje aliantów

20 stycznia 1942 roku podczas konferencji w Wannsee podjęto decyzję o "ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej". Plan ludobójstwa opracował Adolf Eichmann, a realizacja tego zbrodniczego zamierzenia pochłonęła miliony istnień.

W obliczu Holokaustu wielu ludzi ryzykowało życie, by ratować Żydów. Irena Sendlerowa wyprowadziła z warszawskiego getta około 2,5 tysiąca żydowskich dzieci, ukrywając je w polskich rodzinach, sierocińcach i klasztorach. Niestety, byli też tacy, którzy wykorzystywali tragedię innych - tzw. szmalcownicy szantażowali ukrywających się Żydów lub pomagających im Polaków.

Przyszłość powojennego świata kształtowała się podczas serii konferencji. W 1943 roku w Casablance Roosevelt i Churchill zdecydowali o otwarciu drugiego frontu w Europie Zachodniej i dążeniu do bezwarunkowej kapitulacji państw Osi. Podczas konferencji w Teheranie (1943) po raz pierwszy spotkała się Wielka Trójka: Roosevelt, Stalin i Churchill, ustalając wstępnie kwestie granic Polski.

⚠️ Zapamiętaj: Najważniejsze decyzje o powojennym porządku światowym zapadły podczas konferencji jałtańskiej w lutym 1945 roku. Ustalono tam podział Niemiec na cztery strefy okupacyjne, reparacje wojenne oraz przyznanie Polsce ziem na zachodzie kosztem Niemiec, jednocześnie odbierając jej Kresy Wschodnie na rzecz ZSRR.

Zakończenie wojny

Wiosną 1945 roku alianci przystąpili do ostatecznej ofensywy. 16 kwietnia rozpoczęła się wielka operacja na froncie wschodnim, w wyniku której wojska radzieckie okrążyły Berlin. Walki o niemiecką stolicę trwały od 26 kwietnia do 2 maja. Gdy Armia Czerwona zbliżyła się do kwatery głównej, 30 kwietnia Hitler popełnił samobójstwo.

8 maja 1945 roku podpisano w Berlinie akt kapitulacji III Rzeszy, kończąc tym samym wojnę w Europie. W działaniach zbrojnych brali udział również polscy cichociemni - specjaliści od sabotażu, zrzucani na spadochronach za linią wroga.

Na Pacyfiku wojna trwała jeszcze kilka miesięcy. W październiku 1944 roku rozegrała się decydująca bitwa w zatoce Leyte, podczas której Japończycy po raz pierwszy użyli samobójczych pilotów - kamikadze. Mimo to ponieśli klęskę, która przesądziła o ich ostatecznej przegranej.

💡 Warto wiedzieć: Wojnę zakończyło zrzucenie przez Amerykanów bomb atomowych na japońskie miasta. 6 sierpnia 1945 roku zbombardowano Hiroszimę, a 9 sierpnia Nagasaki. Te tragiczne wydarzenia, które pochłonęły setki tysięcy ofiar, skłoniły Japonię do bezwarunkowej kapitulacji i zakończyły największy konflikt w dziejach ludzkości.