Polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów
Polityka zagraniczna Zygmunta I Starego (1506-1548) i Zygmunta II Augusta (1548-1572) koncentrowała się na kilku kluczowych kierunkach.
Relacje z Habsburgami
Polityka dynastyczna Jagiellonów była ściśle powiązana z relacjami z Habsburgami. W 1515 roku doszło do przełomowego zjazdu w Wiedniu, gdzie spotkali się Zygmunt Stary, Władysław Jagiellończyk i cesarz Maksymilian I Habsburg. Ustalono tam, że w przypadku wygaśnięcia linii Jagiellonów, trony czeski i węgierski przejdą w ręce Habsburgów. Potwierdzeniem układu były tzw. "śluby wiedeńskie" - małżeństwa dzieci Władysława Jagiellończyka z wnukami cesarza.
Highlight: Zjazd wiedeński w 1515 roku był kluczowym momentem w relacjach Jagiellonów z Habsburgami.
W 1526 roku, po śmierci bezdzietnego Ludwika Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem, Jagiellonowie utracili trony Czech i Węgier na rzecz Habsburgów, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami.
Mołdawia
Polityka zagraniczna Jagiellonów obejmowała również relacje z Hospodarstewm Mołdawskim. Od czasów wyprawy królowej Jadwigi w 1387 roku, Mołdawia była lennem polskim. W 1497 roku Jan Olbracht podjął wyprawę mołdawską, która zakończyła się klęską.
Quote: "Za Jana Olbrachta wyginęła szlachta" - popularne powiedzenie odnoszące się do nieudanej wyprawy mołdawskiej.
W rezultacie Polska straciła wpływy w Mołdawii, która stała się lennem tureckim.
Stosunki polsko-krzyżackie
Stosunki polsko-krzyżackie za Jagiellonów uległy znaczącej zmianie. Po II pokoju toruńskim z 1466 roku, Prusy Zakonne stały się lennem polskim. Jednak nowy wielki mistrz, Albrecht Hohenzollern, dążył do odzyskania suwerenności zakonu.
W latach 1519-1521 doszło do ostatniej wojny Polski z zakonem krzyżackim. W jej wyniku, 8 kwietnia 1525 roku, zawarto traktat krakowski, który doprowadził do sekularyzacji Prus Zakonnych i utworzenia świeckiego państwa - Prus Książęcych.
Highlight: Hołd pruski złożony 10 kwietnia 1525 roku przez Albrechta Hohenzollerna Zygmuntowi I Staremu był symbolicznym potwierdzeniem nowych relacji polsko-pruskich.
Walki o dominium Maris Baltici
Ostatni Jagiellonowie rozpoczęli także politykę bałtycką, dążąc do dominacji na Morzu Bałtyckim. Kluczowym elementem tej polityki stał się problem Inflant, o które rywalizowały Polska, Rosja i Szwecja.
Vocabulary: Dominium Maris Baltici - łacińskie określenie oznaczające "panowanie nad Morzem Bałtyckim".
Konflikt o Inflanty doprowadził do pierwszej wojny północnej, zakończonej w 1570 roku pokojem w Szczecinie, który potwierdził polskie panowanie nad większością Inflant.
