Państwo bez stosów - tolerancja religijna w Rzeczypospolitej
Od 1569 roku Polskę i Litwę łączyła unia realna, tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Było to państwo nie tylko wielonarodowe, ale też wielowyznaniowe. Mieszkali tu katolicy (których było najwięcej), wyznawcy judaizmu, luteranizmu, prawosławia i kalwinizmu.
Kiedy w Europie Zachodniej szalały krwawe wojny religijne, w Polsce postanowiono zrobić coś wyjątkowego. W 1573 roku na sejmie w Warszawie uchwalono Akt konfederacji warszawskiej, który dawał ochronę innowiercom. Dzięki temu dokumentowi ludzie różnych wyznań mogli żyć bezpiecznie.
Stąd wzięła się nazwa "państwo bez stosów" - w innych krajach europejskich innowierców palono na stosach, a w Polsce tego nie praktykowano. Luteranizm był szczególnie popularny wśród ludności niemieckiej, a z kalwinizmu wyodrębnił się polski odłam zwany arianami (polskimi braćmi).
Ciekawostka: Ariańska szlachta była wyjątkowo postępowa - zwalniała chłopów z poddaństwa i oddawała im ziemię na własność. Założyli też Akademię Rakowską, gdzie uczyli się ludzie z różnych krajów.