Rozwój nauki w epoce Oświecenia

Epoka Oświecenia przyniosła znaczący postęp w dziedzinie nauki i technologii. Wynalazki oświecenia miały ogromny wpływ na rozwój społeczeństwa i zmianę postrzegania świata.

Kluczowe osiągnięcia naukowe tego okresu to:

1. Potwierdzenie odkryć Kopernika przez Galileusza i innych astronomów
2. Skonstruowanie piorunochronu przez Beniamina Franklina
3. Wynalezienie precyzyjnego termometru
4. Zbudowanie maszyny parowej, która umożliwiła rozwój przemysłu
5. Stworzenie balonu przez braci Montgolfier, spełniając marzenie ludzi o lataniu

Rozwój edukacji i rozpowszechnienie umiejętności czytania i pisania przyczyniły się do popularyzacji gazet i czasopism. Nowożytna nauka opierała się na obserwacji i doświadczeniu, a uczeni doszli do wniosku, że świat działa według niezmiennych praw, które można poznać rozumem.

Example: Piorunochron Franklina nie tylko zapewnił bezpieczeństwo budynkom, ale także udowodnił, że piorun to wyładowanie elektryczne, a nie skutek gniewu Boga.

Vocabulary: Nowożytna nauka - podejście do badań naukowych oparte na obserwacji, doświadczeniu i racjonalnym myśleniu, charakterystyczne dla epoki Oświecenia.

Idee i filozofia Oświecenia

Filozofowie oświecenia i ich poglądy stanowili fundament nowego sposobu myślenia o społeczeństwie, władzy i religii. Myśliciele oświeceniowi krytykowali filary starego ładu, proponując nowe koncepcje organizacji państwa i społeczeństwa.

Główne postulaty filozofów oświecenia obejmowały:

• Równe prawa dla wszystkich
• Wolność słowa
• Wolność wyznania
• Oświatę dla ludu

Filozofowie wierzyli, że rozum zapewni ludzkości szczęście i wyeliminuje niesprawiedliwość, wojny i biedę.

Definition: Deizm to pogląd filozoficzny uznający istnienie Boga, który po stworzeniu świata przestał wywierać na niego wpływ.

Jean-Jacques Rousseau, francuski filozof, przedstawił koncepcję umowy społecznej jako sposobu na naprawę państwa. Uważał, że człowiek jest z natury dobry, ale został zepsuty przez cywilizację.

Monteskiusz zaproponował trójpodział władzy na:

1. Prawodawczą $parlament$
2. Wykonawczą $władca lub rząd$
3. Sądowniczą $niezależne sądy$

Celem tego podziału było zapewnienie wzajemnej kontroli i niezależności poszczególnych gałęzi władzy.

Quote: "Człowiek jest z natury dobry" - Jean-Jacques Rousseau

Highlight: Koncepcja trójpodziału władzy Monteskiusza stała się fundamentem nowoczesnych systemów demokratycznych.

Wielka Encyklopedia Francuska i jej znaczenie

Wielka Encyklopedia Francuska była monumentalnym dziełem zwolenników oświecenia, wydawanym w Paryżu od 1751 roku. To przedsięwzięcie miało ogromne znaczenie dla rozpowszechnienia idei oświeceniowych w Europie.

Charakterystyka Encyklopedii:

• Zawierała całą dostępną wówczas wiedzę ludzkości
• Przedstawiała informacje zgodnie z ideami oświecenia, czyli racjonalnie
• Obejmowała treści dotyczące rzemiosła i spraw codziennych
• Przyczyniła się do popularyzacji idei oświeceniowych w całej Europie

Wśród encyklopedystów $autorów Encyklopedii$ znajdowali się wybitni myśliciele epoki, tacy jak Denis Diderot, Jean-Jacques Rousseau i Monteskiusz.

Vocabulary: Encyklopedyści - autorzy i współpracownicy Wielkiej Encyklopedii Francuskiej, reprezentujący idee oświeceniowe.

Highlight: Wielka Encyklopedia Francuska była nie tylko zbiorem wiedzy, ale także narzędziem propagowania nowych idei społecznych i filozoficznych.

Wolter i klasycyzm w sztuce oświecenia

Wolter $François Marie Arouet$ był jednym z najważniejszych filozofów oświecenia. Jego twórczość i poglądy miały znaczący wpływ na kształtowanie się myśli oświeceniowej.

Charakterystyka poglądów i twórczości Woltera:

• Autor powiastek filozoficznych, np. "Kandyd"
• Krytyczny wobec koncepcji naturalnej dobroci świata
• Walczył z zabobonem i krytykował Kościół
• Wspierał postęp i racjonalne myślenie

Czym się charakteryzuje klasycyzm w sztuce oświeceniowej:

• Naśladowanie sztuki greckiej i rzymskiej
• Umiar i równowaga w kompozycji
• W malarstwie i rzeźbie przedstawiano wydarzenia z historii starożytnej lub mitologii
• Popularne były portrety

Definition: Klasycyzm to styl w architekturze i sztuce naśladujący sztukę grecką i rzymską, charakteryzujący się umiarem i równowagą.

Quote: "Nie zgadzam się z tym, co mówisz, ale oddam życie, abyś miał prawo to powiedzieć" - przypisywane Wolterowi, oddaje ducha oświeceniowej wolności słowa.

Oświecenie w Polsce również czerpało z tych europejskich wzorców, adaptując je do lokalnych warunków i potrzeb. Epoka ta przyniosła znaczące zmiany w myśleniu o państwie, społeczeństwie i nauce, kładąc podwaliny pod nowoczesne koncepcje polityczne i społeczne.

Stary ład i początki Oświecenia

Oświecenie w Europie rozpoczęło się jako reakcja na stary porządek społeczny i polityczny. Kiedy zaczęło się Oświecenie w Europie, jego korzenie sięgały końca XVII wieku, ale pełny rozkwit nastąpił w XVIII wieku.

Stary ład opierał się na trzech głównych filarach:

1. Monarchia absolutna
2. Poparcie władzy przez Kościół
3. Uprzywilejowana pozycja duchowieństwa i szlachty

W tym systemie mieszczanie i chłopi, mimo że płacili większość podatków, nie mieli wpływu na władzę. Brakowało wolności religijnej, a w sądach powszechnie stosowano tortury.

Postęp naukowy w XVIII wieku zaczął zmieniać wyobrażenie o świecie. Zamożni i wykształceni mieszczanie zaczęli domagać się udziału w rządzeniu państwem, co stanowiło początek zmian oświeceniowych.

Highlight: Oświecenie było ruchem umysłowym dążącym do zorganizowania państwa i społeczeństwa w sposób racjonalny, zgodny z rozumem.

Definition: Stary ład to system społeczno-polityczny oparty na monarchii absolutnej, przywilejach szlachty i duchowieństwa oraz dominującej roli Kościoła.