PPS i socjaldemokraci
Polska Partia Socjalistyczna (PPS) była jedną z najważniejszych partii politycznych tego okresu. Wśród jej założycieli znajdowali się Ignacy Mościcki, Józef Piłsudski i inni wybitni działacze. Najwyższym organem partii był kongres, a członkowie wywodzili się z różnych grup społecznych.
PPS walczyła o konkretne prawa pracownicze: równą płacę dla mężczyzn i kobiet, 8-godzinny dzień pracy, zakaz pracy dzieci do 14 roku życia oraz podstawowe ubezpieczenia. Partia miała ambitny cel - być "przewodnikiem politycznym całego narodu". Przed II wojną światową przekształciła się w PPS-WRN, a jej członkowie byli często aresztowani zarówno podczas wojny, jak i w czasach powojennych.
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (SDKP) powstała 30 lipca 1893 roku. Założyli ją działacze, którzy opuścili PPS. Ich cele były radykalne: wywołanie rewolucji robotniczej, wprowadzenie rządów proletariatu i likwidacja państwa narodowego.
Najsłynniejszymi działaczami SDKP byli Róża Luksemburg i Feliks Dzierżyński, którzy później odegrali istotne role podczas rosyjskiej rewolucji październikowej. W 1900 roku SDKP połączyło się ze Związkiem Robotników Litwy, tworząc SDKPiL.
Ważne! PPS miała bardziej patriotyczne podejście, podczas gdy socjaldemokraci stawiali rewolucję klasową ponad niepodległość Polski, co prowadziło do głębokich podziałów w ruchu robotniczym!