Konfederacja barska i jej skutki

Reformy wprowadzane w Polsce zaniepokoiły Prusy i Rosję, które dążyły do utrzymania dotychczasowego ustroju Rzeczypospolitej. Pod naciskiem Rosji i przy wsparciu jej wojsk, sejm polski podjął kontrowersyjne decyzje:

• Przyznano szlachcie prawosławnej i protestanckiej takie same prawa, jakie miała szlachta katolicka
• Uchwalono tzw. prawa kardynalne, które miały być niezmienne i obejmowały m.in. wolną elekcję, liberum veto oraz prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi

Vocabulary: Prawa kardynalne to podstawowe zasady ustrojowe Rzeczypospolitej, które miały być niezmienne i gwarantowały m.in. wolną elekcję króla oraz liberum veto.

W reakcji na te wydarzenia, w 1768 roku część szlachty zawiązała konfederację barską w miasteczku Bar na Podolu. Konfederaci walczyli w obronie:

• Niezależności Rzeczypospolitej
• Katolicyzmu
• Przywilejów szlacheckich

Konfederaci toczyli walki przeciwko wojskom rosyjskim oraz królewskim, uznając króla za sprzymierzeńca Rosji. Przebieg konfederacji barskiej był burzliwy i trwał cztery lata, do 1772 roku.

Highlight: Skutki konfederacji barskiej były tragiczne dla Polski - zakończyła się ona klęską konfederatów, z których część została zesłana na Syberię, a inni zmuszeni do emigracji.

Dlaczego doszło do konfederacji barskiej? Główną przyczyną było niezadowolenie z rosnących wpływów Rosji w Polsce oraz obrona tradycyjnych wartości szlacheckich i katolicyzmu.

Pierwszy rozbiór Polski i jego konsekwencje

W 1772 roku Austria, Prusy i Rosja dokonały pierwszego rozbioru Polski, zawierając traktat rozbiorowy. Wydarzenie to było kulminacją długotrwałego procesu osłabiania Rzeczypospolitej przez sąsiednie mocarstwa.

Highlight: 1 rozbiór Polski rok to 1772, kiedy to trzy mocarstwa: Austria, Prusy i Rosja, dokonały podziału ziem Rzeczypospolitej.

1 rozbiór Polski kto co zabrał:

• Prusy zajęły tereny z dobrze rozwiniętą gospodarką: Pomorze Gdańskie $bez Gdańska i Torunia$ oraz Warmię
• Austria zagarnęła gęsto zaludnione obszary południowej Małopolski, w tym Lwów i kopalnie soli pod Krakowem
• Rosja przejęła rozległe, ale zacofane gospodarczo i słabo zaludnione ziemie białoruskie nad górną Dźwiną i Dnieprem

Example: 1 rozbiór Polski mapa pokazywałaby, że Prusy zyskały dostęp do Morza Bałtyckiego, Austria do bogatych terenów Małopolski, a Rosja rozszerzyła swoje wpływy na zachód.

Pomysłodawcą pierwszego rozbioru Polski był król Prus Fryderyk II Wielki, który dążył do połączenia pruskich posiadłości w jeden spójny organizm terytorialny.

Sejm rozbiorowy, zwołany pod naciskiem zaborców, zatwierdził postanowienia rozbiorowe. Mimo heroicznego sprzeciwu niewielkiej grupy posłów na czele z Tadeuszem Rejtanem, sejm:

• Wyraził zgodę na rozbiór Polski
• Potwierdził prawa kardynalne, utrwalając tym samym słabość ustrojową państwa

Quote: "Nie pozwalam!" - słynne słowa Tadeusza Rejtana, który próbował nie dopuścić do zatwierdzenia rozbioru przez sejm.

1 rozbiór Polski przyczyny i skutki były złożone. Do przyczyn należały wewnętrzna słabość Rzeczypospolitej, ingerencja mocarstw ościennych oraz nieudane próby reform. Skutki obejmowały znaczne zmniejszenie terytorium państwa, osłabienie jego pozycji międzynarodowej oraz utworzenie Rady Nieustającej jako organu kontrolowanego przez Rosję.

Próby reform Rzeczypospolitej w XVIII wieku, choć ambitne, okazały się niewystarczające wobec presji zewnętrznej i wewnętrznych podziałów. Pierwszy rozbiór Polski stał się bolesną lekcją, która miała zmobilizować naród do dalszych prób ratowania państwa w kolejnych latach.

Sejm Rozbiorowy i Jego Konsekwencje

Sejm rozbiorowy pod presją zaborców:

• Zatwierdził postanowienia rozbiorowe
• Potwierdził prawa kardynalne
• Ustanowił Radę Nieustającą jako organ rządowy

Highlight: Tadeusz Rejtan wraz z niewielką grupą posłów stanowczo sprzeciwił się rozbiorowi, jednak bezskutecznie.

Definition: Rada Nieustająca - organ rządowy złożony ze zwolenników Rosji, który przejął kontrolę nad państwem po pierwszym rozbiorze.

Reformy Stanisława Augusta Poniatowskiego

Stanisław August Poniatowski, ostatni król Polski, objął tron w 1764 roku dzięki poparciu carycy Katarzyny II i stronnictwa Czartoryskich, znanego jako Familia. Jego panowanie rozpoczęło się od prób wprowadzenia reform mających na celu modernizację państwa.

Highlight: Pierwsze reformy Stanisława Augusta Poniatowskiego obejmowały kluczowe obszary funkcjonowania państwa.

Król zainicjował szereg zmian, w tym:

• Reformę finansów, wprowadzając do obiegu nowe monety
• Ujednolicenie miar i wag na terenie całego kraju
• Zniesienie prywatnych ceł, co miało ułatwić handel wewnętrzny

Jednym z najważniejszych osiągnięć króla było utworzenie Szkoły Rycerskiej, instytucji edukacyjnej o wysokim poziomie nauczania, mającej kształcić przyszłych oficerów i urzędników w duchu patriotyzmu.

Definition: Szkoła Rycerska była instytucją edukacyjną założoną przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, mającą na celu kształcenie elit wojskowych i administracyjnych Rzeczypospolitej.

Reformy stanisławowskie miały na celu wzmocnienie państwa, jednak spotkały się z oporem zarówno wewnętrznym, jak i ze strony sąsiednich mocarstw, szczególnie Prus i Rosji, które dążyły do utrzymania słabości Rzeczypospolitej.