Rozwój opozycji demokratycznej w Polsce

Rozwój opozycji demokratycznej w Polsce w latach 1978-1979 charakteryzował się powstawaniem nowych organizacji i inicjatyw opozycyjnych. Kluczowe wydarzenia i organizacje z tego okresu to:

Wolne Związki Zawodowe $WZZ$ - powstały w 1978 roku jako niezależne od władz organizacje pracownicze. Główne ośrodki WZZ to:

• Katowice, gdzie działał Kazimierz Świtoń
• Wybrzeże, gdzie aktywnymi działaczami byli Andrzej Gwiazda, Krzysztof Wyszkowski, Bogdan Borusewicz i Antoni Sokołowski

Highlight: WZZ były prekursorami NSZZ "Solidarność" i odegrały kluczową rolę w organizowaniu niezależnego ruchu związkowego.

Konfederacja Polski Niepodległej $KPN$ - powstała w 1979 roku, założona przez Leszka Moczulskiego. Była to pierwsza po II wojnie światowej partia polityczna otwarcie głosząca hasło niepodległości Polski.

Ruch Młodej Polski $RMP$ - utworzony w 1979 roku przez Aleksandra Halla. Organizacja ta skupiała młodych działaczy o poglądach konserwatywno-liberalnych.

Ważnym czynnikiem wzmacniającym opozycję demokratyczną było wybór Karola Wojtyły na papieża 16 października 1978 roku.

Quote: "Nie lękajcie się!" - słynne słowa Jana Pawła II, które dodawały odwagi opozycjonistom.

W czerwcu 1979 roku Jan Paweł II odbył pierwszą pielgrzymkę do Polski, co miało ogromne znaczenie dla podniesienia morale społeczeństwa i wzmocnienia oporu wobec komunistycznych władz.

W tym okresie rozwinął się również tzw. drugi obieg wydawniczy.

Definition: Drugi obieg to nielegalny ruch wydawniczy, polegający na drukowaniu książek i ulotek poza oficjalną cenzurą.

Władze PRL starały się zwalczać opozycję demokratyczną za pomocą różnych metod, w tym:

• Inwigilacji przez Służbę Bezpieczeństwa $SB$
• Wykorzystywania tajnych współpracowników $TW$
• Represji ekonomicznych, takich jak zwolnienia z pracy

Vocabulary: Spekulacja - wykupywanie pożądanych towarów i sprzedawanie ich z dużym zyskiem, co było powszechną praktyką w okresie niedoborów gospodarczych PRL.

Działalność opozycji demokratycznej w latach 1976-1980 przyczyniła się do wzrostu świadomości społecznej i politycznej Polaków, co ostatecznie doprowadziło do powstania NSZZ "Solidarność" w 1980 roku i rozpoczęcia procesu przemian demokratycznych w Polsce.

Początki opozycji demokratycznej w Polsce

Opozycja demokratyczna w Polsce w latach 1976-1980 zaczęła się kształtować w odpowiedzi na pogarszającą się sytuację gospodarczą i polityczną w PRL. Kluczowym momentem był czerwiec 1976 roku, kiedy to w wyniku braków podstawowych produktów w sklepach wybuchły strajki i demonstracje w Radomiu, Ursusie i Płocku.

Highlight: 25 czerwca 1976 roku doszło do protestów robotniczych, które zostały brutalnie stłumione przez władze.

Do tłumienia protestów władze wykorzystały ZOMO $Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej$, co spotkało się z oburzeniem części społeczeństwa i dało impuls do powstania zorganizowanej opozycji.

W odpowiedzi na represje wobec protestujących robotników, 23 września 1976 roku powstał Komitet Obrony Robotników $KOR$.

Definition: KOR był pierwszą jawną organizacją opozycyjną w PRL, której celem była pomoc represjonowanym robotnikom i ich rodzinom.

Wśród założycieli KOR znaleźli się znani intelektualiści i działacze społeczni, m.in. Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Jan Józef Lipski, Antoni Macierewicz i Jacek Kuroń.

Główne cele KOR obejmowały:

• Organizowanie pomocy prawnej i materialnej dla prześladowanych przez władze
• Dążenie do amnestii dla skazanych i aresztowanych
• Przywrócenie zwolnionych do pracy

Vocabulary: Amnestia to jednorazowe darowanie lub złagodzenie kar za przestępstwa, ogłaszane przez władze państwa, mające charakter zbiorowy i skutkujące wypuszczeniem więźniów z więzienia.

KOR wydawał własny organ prasowy - "Biuletyn Informacyjny KOR", który był jednym z pierwszych wydawnictw drugiego obiegu.

W 1977 roku KOR przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej "KOR", rozszerzając swoją działalność na rejestrowanie przypadków łamania praw człowieka i informowanie o tym świata. Założycielami tej nowej formy organizacji byli m.in. Zbigniew i Zofia Romaszewscy.

Równolegle do KOR, w 1977 roku powstał Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela $ROPCiO$.

Example: ROPCiO, założony przez Andrzeja Czumę i Leszka Moczulskiego, koncentrował się na obronie praw człowieka i obywatela w Polsce.