Społeczeństwo rzymskie i podbój Italii

Społeczeństwo wczesnej republiki rzymskiej było podzielone na dwie główne grupy: patrycjuszy i plebejuszy.

Definition: Patrycjusze czym się zajmowali - patrycjusze stanowili uprzywilejowaną grupę wyższą, która początkowo miała wyłączny dostęp do urzędów i władzy politycznej.

Definition: Czym zajmowali się plebejusze - plebejusze tworzyli grupę niższą, początkowo pozbawioną większości praw politycznych, ale stanowiącą trzon gospodarczy i militarny Rzymu.

Jak zakończył się konflikt między patrycjuszami a plebejuszami w okresie republiki rzymskiej? Walka o równouprawnienie, prowadzona przez plebejuszy, przyniosła stopniowe zmiany:

1. Ustanowienie urzędu trybuna ludowego.
2. Dostęp do urzędów państwowych.
3. Kodyfikacja prawa w formie Prawa XII tablic $449 r. p.n.e.$.

Example: Skuteczną formą walki plebejuszy była secesja, czyli masowe opuszczanie miasta, co paraliżowało jego funkcjonowanie.

Podboje Rzymu rozpoczęły się od ekspansji w Italii. W IV wieku p.n.e. Rzym musiał stawić czoła zagrożeniu ze strony Galów i Samnitów. Do połowy III wieku p.n.e. Rzymianie podbili całą Italię, w tym państwa Wielkiej Grecji.

Highlight: Odebrane siłą podbitym ludom terytoria, na których Rzymianie osadzali swoich obywateli nazywano koloniami.

Idea imperium rzymskiego zaczęła się kształtować wraz z organizacją podbitych terenów. Rzym tworzył federację państw sprzymierzonych, które zachowywały pewną autonomię, ale musiały dostarczać wojska. System ten pozwolił Rzymowi na skuteczną kontrolę nad rozległym terytorium.

Republika rzymska i jej upadek

Upadek republiki rzymskiej był procesem, który nasilił się w I wieku p.n.e. Krwawe wojny domowe o władzę destabilizowały państwo. Kluczową postacią tego okresu był Gajusz Juliusz Cezar, który:

• Zdobył sławę jako zwycięski wódz, podbijając Galię.
• Dążył do zdobycia nieograniczonej władzy.
• Otrzymał tytuł dożywotniego dyktatora, co było sprzeczne z zasadami republiki.

Quote: "Kości zostały rzucone" - słynne słowa Cezara przy przekroczeniu Rubikonu, symbolizujące początek wojny domowej.

Zabójstwo Cezara w 44 r. p.n.e. nie przywróciło jednak republiki. W wyniku kolejnej wojny domowej władzę przejął Oktawian August, który ustanowił nową formę rządów - Cesarstwo Rzymskie.

Definition: Powstanie cesarstwa rzymskiego - transformacja ustroju Rzymu z republiki w monarchię, formalnie zachowującą instytucje republikańskie, ale z koncentracją władzy w rękach cesarza.

Podboje rzymskie w tym okresie znacznie rozszerzyły granice państwa. Kluczowym momentem były wojny punickie z Kartaginą:

1. Pierwsza wojna punicka $261-241 r. p.n.e.$ - Rzym zdobył Sycylię, Korsykę i Sardynię.
2. Druga wojna punicka $218-201 r. p.n.e.$ - słynna wyprawa Hannibala do Italii.
3. Trzecia wojna punicka $149-146 r. p.n.e.$ - zniszczenie Kartaginy.

Example: Podboje rzymskie mapa obejmowała tereny od Brytanii na północy, po Egipt na południu, i od Hiszpanii na zachodzie, po Syrię na wschodzie.

Prowincja Rzym stała się podstawową jednostką administracyjną na podbitych terenach. Zarządzali nimi urzędnicy rzymscy, a mieszkańcy musieli płacić wysokie podatki.

Highlight: Skutki podbojów rzymskich obejmowały nie tylko ekspansję terytorialną, ale także głębokie zmiany społeczne, ekonomiczne i kulturowe w całym basenie Morza Śródziemnego.

Organizacja armii rzymskiej była kluczowym czynnikiem sukcesu Rzymu. Wszyscy obywatele byli zobowiązani do służby wojskowej, co zapewniało stały dopływ rekrutów i silne poczucie obywatelskiego obowiązku.

Ekspansja i Upadek Republiki

Podboje Rzymu rozpoczęły się od Italii i objęły znaczną część świata śródziemnomorskiego.

Definition: Prowincja Rzym to terytoria poza Italią zarządzane przez rzymskich namiestników.

Highlight: Skutki podbojów rzymskich obejmowały:

• Napływ bogactw i niewolników
• Rozwój gospodarczy
• Zmiany społeczne
• Romanizację podbitych terenów

Idea imperium rzymskiego rozwinęła się poprzez systematyczną ekspansję i organizację podbitych terytoriów.

Początki Rzymu - od królestwa do republiki

Starożytny Rzym narodził się na Półwyspie Apenińskim, w regionie zamieszkiwanym przez różnorodne ludy. Etruskowie dominowali na północy, Latynowie osiedlili się nad Tybrem w Lacjum, a Grecy zajmowali południową część półwyspu i Sycylię. Według legendy, Twórca republiki rzymskiej, Romulus, założył miasto w 753 r. p.n.e.

Położenie Rzymu nad Tybrem, na ważnym szlaku handlowym, z dogodnymi warunkami naturalnymi sprzyjającymi rolnictwu i pasterstwu, przyczyniło się do jego szybkiego rozwoju. W VI wieku p.n.e. władzę w Rzymie sprawowali etruscy królowie, co oznaczało, że miasto funkcjonowało jako monarchia.

Highlight: Powstanie republiki rzymskiej nastąpiło w 509/508 r. p.n.e., gdy Rzymianie wypędzili ostatniego króla etruskiego, Tarkwiniusza Pysznego.

Ustrój republiki rzymskiej krótko można opisać jako system, w którym władza należała do obywateli, a rządy sprawowali wybierani urzędnicy. Kluczowe instytucje republiki to:

1. Senat - liczący około 300 senatorów organ doradczy, zapewniający ciągłość władzy.
2. Zgromadzenia ludowe - wybierające urzędników i ustanawiające prawa, choć nie w pełni demokratyczne.
3. Urzędnicy - wybierani na określony czas, sprawujący funkcje kolegialnie i honorowo.

Vocabulary: Nobilitas rzym - elita rządząca w republice rzymskiej, składająca się z patrycjuszy i bogatych plebejuszy.

Najważniejszymi urzędnikami byli konsulowie, pretorzy, cenzorzy, kwestorzy i edylowie. W sytuacjach kryzysowych powoływano dyktatora na okres sześciu miesięcy.