Kryzys i odbudowa monarchii piastowskiej

Po śmierci Bolesława Chrobrego nastąpił okres kryzysu państwa piastowskiego. Mieszko II został odsunięty od władzy w wyniku ataków państw ościennych oraz rywalizacji ze starszym bratem.

Kluczowe postacie tego okresu to:

• Bezprym - pierworodny syn Bolesława Chrobrego
• Brzetysław - książę czeski, który wywiózł z Polski relikwie św. Wojciecha
• Miecław - stworzył niezależne księstwo na Mazowszu

Odbudowę państwa rozpoczął Kazimierz Odnowiciel, który otrzymał wsparcie od Jarosława Mądrego, Stefana I oraz Henryka III. Główną siedzibą Piastów po jego powrocie stał się Kraków.

Highlight: Okres upadku państwa w pierwszej połowie XI w. przyniósł zmiany w organizacji wojska - wojownicy w zamian za służbę otrzymywali ziemię.

Bolesław Śmiały kontynuował odbudowę państwa. Aby koronować się na króla, musiał uzyskać poparcie papieża. Koronacja odbyła się w 1076 roku.

Vocabulary: Palatyn - najwyższy urzędnik na dworze książęcym, funkcję tę sprawował Sieciech na dworze Władysława Hermana.

Rządy Bolesława Krzywoustego i statut sukcesyjny

Po okresie walk o władzę między synami Władysława Hermana, Bolesławem Krzywoustym i Zbigniewem, doszło do podziału ziem polskich:

• 1097 rok: podział na trzy dzielnice (Małopolska i Śląsk dla Bolesława, Wielkopolska dla Zbigniewa, Mazowsze dla Władysława Hermana)
• 1102 rok: podział na dwie dzielnice (południowa dla Bolesława, północna dla Zbigniewa)

Bolesław Krzywousty prowadził aktywną politykę zagraniczną:

• Odparł wyprawę Henryka V, który popierał Zbigniewa w konflikcie o polski tron
• Zajął i schrystianizował Pomorze Gdańskie oraz Pomorze Zachodnie

Highlight: Kluczowym wydarzeniem było wydanie statutu Krzywoustego w 1138 roku, który wprowadził zasadę senioratu.

Zgodnie ze statutem:

• Godność princepsa (seniora) przysługiwała najstarszemu z rodu
• W skład dzielnicy senioralnej wchodziły: ziemia krakowska, Pomorze Zachodnie, Pomorze Gdańskie, ziemia sandomierska, ziemia łęczycka

Początki rozbicia dzielnicowego

Statut Bolesława Krzywoustego miał zapobiec walkom o władzę, jednak nie spełnił swojej roli. Już pierwszy senior, Władysław Wygnaniec, musiał opuścić ziemie polskie z powodu agresywnej polityki wobec juniorów.

Highlight: Rozdrobnienie dzielnicowe znacząco wpłynęło na strukturę społeczną i polityczną państwa piastowskiego.

Zmiany w położeniu różnych grup społecznych:

• Wojowie osiedlili się w otrzymanych od księcia posiadłościach i stawiali się tylko na wezwanie
• Możni wzmocnili swoją pozycję kosztem osłabienia władzy książęcej - zaczęli mieć realny wpływ na decyzje władców

Okres rozbicia dzielnicowego, mimo negatywnych skutków politycznych, przyczynił się do rozwoju gospodarczego i kulturalnego poszczególnych dzielnic.