Narodziny państwa polskiego

Dawno temu na naszych ziemiach żyli Słowianie, którzy organizowali wiece - ważne zgromadzenia, gdzie wszyscy dorośli mężczyźni decydowali o sprawach plemienia. Podejmowali tam decyzje o wojnach, budowie grodów i rozstrzygali spory.

Na czele plemienia stał książę, który mieszkał w głównym grodzie razem ze swoją drużyną. Początkowo wybierano go tylko na czas wojny, ale później jego władza stała się dziedziczna.

Słowianie głównie zajmowali się rolnictwem, ale ich bogactwo zwiększały też łupy wojenne. Składali ofiary bogom, wierząc, że zapewnią im pomyślność i dostatek.

Ciekawostka! Legendarne początki państwa polskiego to opowieści o Piaście - prostym rolniku, od którego wzięła nazwę nasza pierwsza dynastia królewska.

Pierwsze państwa na ziemiach polskich

W drugiej połowie IX wieku na południu powstało państwo Wiślan z głównym grodem w Krakowie. Zostało ono jednak podbite najpierw przez Wielkie Morawy, a później przez Czechów.

W tym samym czasie na północy plemię Polan stworzyło ośrodek władzy z głównym grodem w Gnieźnie. Tam właśnie zaczęła się historia naszego państwa! Władzę książęcą objął ród Piastów, którego nazwa pochodzi od legendarnego Piasta.

Z rodu Piasta wywodzili się władcy: Siemowit, Leszek i Siemomysł. Syn tego ostatniego - Mieszko I - uznawany jest za pierwszego historycznego władcę Polski. To z nim zaczyna się nasza prawdziwa historia państwowa!

Warto zapamiętać! Jak powstało państwo polskie? To plemię Polan stworzyło zalążek naszego kraju, a pierwszym władcą, którego istnienie potwierdzają źródła historyczne, był Mieszko I.

Początki panowania Mieszka I

Gdy Mieszko I zaczął rządzić około 960 roku, jego państwo obejmowało Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze i ziemie Lędzian. Mieszko ciągle powiększał swoje terytorium, aż dotarł do granic potężnego cesarstwa.

Żeby chronić swój kraj, Mieszko uznał zwierzchność cesarza Ottona I. Liczył, że dzięki temu cesarz powstrzyma najazdy niemieckich możnych na polskie ziemie.

Podstawą władzy pierwszych Piastów była silna drużyna - wojownicy, których książę utrzymywał dzięki łupom wojennym i daninom pobieranym od ludności. Książę mieszkał w palatium - kamiennym pałacu, gdzie przyjmował gości i podejmował ważne decyzje.

Uwaga! Gdzie powstało państwo polskie? Najważniejszym ośrodkiem było Gniezno - główny gród plemienia Polan, gdzie książę miał swoją siedzibę i skąd zarządzał całym państwem.

Chrzest Mieszka I

Pogański władca Mieszko I chciał pokonać Wieletów - silny związek pogańskich plemion. Dlatego zawarł sojusz z chrześcijańskim księciem Czech. Warunkiem był ślub z czeską księżniczką Dobrawą i przyjęcie chrztu.

Chrzest Mieszka I w 966 roku uznajemy za symboliczny początek państwa polskiego. To jedno z najważniejszych wydarzeń w naszej historii!

Przyjęcie chrześcijaństwa przyniosło Polsce ogromne korzyści:

• nasze państwo stało się równoprawnym partnerem dla innych chrześcijańskich krajów
• nowa religia wzmocniła władzę książęcą, bo Kościół nauczał, że władza pochodzi od Boga

Dzięki staraniom Mieszka I powstało w Poznaniu biskupstwo misyjne, które podlegało bezpośrednio papieżowi. To było bardzo mądre posunięcie - Polska nie uzależniła się od cesarstwa!

Ciekawostka o początkach państwa polskiego: Chrzest Polski był nie tylko decyzją religijną, ale przede wszystkim polityczną. Dzięki niemu Mieszko I wszedł do europejskiej rodziny władców chrześcijańskich!

Ostatnie lata rządów Mieszka I

Dzięki sojuszowi z Czechami Mieszko I pokonał Wieletów i umocnił swoją władzę na Pomorzu. W 972 roku odparł najazd niemieckiego margrabiego Hodona w słynnej bitwie pod Cedynią - to było nasze pierwsze wielkie zwycięstwo!

Po śmierci Dobrawy Mieszko zerwał sojusz z Czechami. Odebrał im zbrojnie Małopolskę i Śląsk, jeszcze bardziej powiększając swoje państwo.

Pod koniec panowania Mieszka I Polska była już dużym krajem. W jej skład wchodziły: Wielkopolska, Małopolska, Kujawy, Mazowsze, Śląsk i prawie całe Pomorze. Nasz pierwszy władca zbudował naprawdę potężne państwo!

Mieszko I zmarł w 992 roku, zostawiając kraj swojemu synowi - Bolesławowi, którego później nazwano Chrobrym.

Zapamiętaj! Mieszko I był świetnym strategiem i politykiem. Dzięki sojuszom, wojnom i dyplomacji stworzył podstawy silnego państwa polskiego, które mogło się dalej rozwijać pod rządami jego syna.

Panowanie Bolesława Chrobrego

Po śmierci Mieszka I w 992 roku władzę objął jego najstarszy syn - Bolesław Chrobry. Za jego rządów Polska stała się jeszcze potężniejsza!

W 997 roku do Polski przybył biskup Wojciech, który został wygnany z Pragi. Bolesław pomógł mu zorganizować wyprawę misyjną do Prusów - pogańskiego ludu żyjącego na północ od Polski.

Niestety, wyprawa zakończyła się tragicznie. Prusowie pojmali i zabili biskupa Wojciecha. Bolesław wykupił ciało misjonarza i uroczyście pochował je w Gnieźnie.

Śmierć Wojciecha podczas misji przyniosła jednak Polsce niespodziewane korzyści, jak zobaczysz na następnej stronie...

Ciekawostka o Bolesławie Chrobrym: Chrobry znaczy "dzielny" lub "waleczny" - ten przydomek doskonale oddaje charakter naszego władcy, który nie bał się podejmować odważnych decyzji!

Arcybiskupstwo w Gnieźnie

Po śmierci biskupa Wojciecha wydarzyła się ważna rzecz - papież ogłosił go świętym! Św. Wojciech został patronem Polski, a jego relikwie złożono w Gnieźnie.

Dzięki temu Bolesław Chrobry uzyskał zgodę papieża na utworzenie polskiego arcybiskupstwa w Gnieźnie. To było ogromne osiągnięcie! Arcybiskupstwu podlegały trzy nowe biskupstwa - w Krakowie, we Wrocławiu i w Kołobrzegu, a później także dawne biskupstwo w Poznaniu.

Życie św. Wojciecha przedstawiono na pięknych Drzwiach Gnieźnieńskich - to wspaniały zabytek wykonany w XII wieku, który możecie zobaczyć w katedrze w Gnieźnie.

Najważniejsze informacje: Powstanie arcybiskupstwa w Gnieźnie było przełomowym momentem w historii Polski. Nasza organizacja kościelna stała się niezależna i bezpośrednio podlegała papieżowi. To wzmocniło pozycję państwa polskiego w Europie!

Zjazd gnieźnieński

W roku 1000 odbył się słynny zjazd gnieźnieński - przy grobie św. Wojciecha spotkali się cesarz Otton III i Bolesław Chrobry. To było niezwykle ważne wydarzenie!

Podczas zjazdu ogłoszono powstanie polskiej prowincji kościelnej z arcybiskupstwem w Gnieźnie. Otton III nazwał Bolesława "współpracownikiem cesarstwa" i włożył na jego głowę swój cesarski diadem - ozdobną opaskę będącą symbolem władzy. Historycy uważają, że w ten sposób cesarz wyraził zgodę na przyszłą koronację polskiego księcia.

Władcy wymienili się cennymi darami. Bolesław dał cesarzowi relikwię - ramię św. Wojciecha, a Otton ofiarował księciu kopię włóczni św. Maurycego, która była symbolem władzy cesarskiej.

Otton III marzył o odnowieniu Cesarstwa Rzymskiego i chciał, aby Bolesław Chrobry pomógł mu szerzyć chrześcijaństwo na wschód od Polski.

Ciekawostka: Zjazd gnieźnieński był jednym z najważniejszych wydarzeń w początkach państwa polskiego. Pokazał, że Polska jest szanowana przez potężnego cesarza!

Wojny Bolesława Chrobrego

W 1002 roku nagle zmarł cesarz Otton III. Bolesław Chrobry wykorzystał walki o władzę w cesarstwie i zbrojnie zajął Łużyce, Miśnię i Milsko - słowiańskie ziemie podporządkowane Niemcom.

Chrobry kilka razy interweniował w Czechach i nawet ogłosił się czeskim księciem! Jednak nowy cesarz Henryk II nie zamierzał na to pozwolić. Między Bolesławem a Henrykiem wybuchły wojny, które trwały z przerwami od 1004 do 1018 roku.

Podczas tych wojen w 1017 roku polska załoga bohatersko obroniła gród w Niemczy przed wojskami cesarskimi. To było wielkie zwycięstwo!

W 1018 roku został podpisany pokój w Budziszynie. Bolesław obronił niezależność Polski i zatrzymał Łużyce i Milsko. W tym samym roku zorganizował też wielką wyprawę na Ruś, zdobył i złupił Kijów oraz przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie.

Warto wiedzieć: Bolesław Chrobry był pierwszym władcą Polski, który zaczął wybijać własne monety - denary. Na jednej stronie widniał wizerunek księcia, a na drugiej znak krzyża. To pokazuje, jak ważne i silne było już wtedy nasze państwo!

Pierwszy król Polski

W 1025 roku, po śmierci cesarza Henryka II, Bolesław Chrobry koronował się na króla Polski. To było ogromne osiągnięcie, które:

• potwierdzało niezależność Polski jako chrześcijańskiego państwa
• wzmacniało autorytet władcy w oczach poddanych

Niestety, Bolesław zmarł wkrótce po koronacji. Przeszedł do historii jako Chrobry - dzielny i waleczny władca.

Panowanie Bolesława Chrobrego miało swoje plusy i minusy:

• obronił niezależność Polski od cesarstwa
• wywalczył dla kraju znaczącą pozycję w Europie
• doprowadził do utworzenia polskiej prowincji kościelnej
• jednak jego liczne wojny były kosztowne
• poddani byli obciążeni wysokimi daninami, co prowadziło do buntów

Podczas gdy Bolesław walczył z cesarzem, książęta Pomorza Zachodniego wykorzystali okazję, uniezależnili się od Polski i wrócili do pogaństwa.

Najważniejsze informacje o Bolesławie Chrobrym: Był pierwszym koronowanym królem Polski! Mimo że panował krótko jako król, jego rządy przyniosły Polsce wielkość i uznanie w Europie.