Najważniejsze akcje i struktury Polskiego Państwa Podziemnego

Polskie Państwo Podziemne prowadziło liczne akcje dywersyjne i sabotażowe przeciwko okupantowi. Do najsłynniejszych należały:

1. Akcja "Wieniec" $4/8 października 1942 r. i 31 grudnia 1942 r. / 1 stycznia 1943 r.$ - zniszczenie wszystkich linii kolejowych na trasach wylotowych z Warszawy.
2. Akcja "Meksyk II" $Akcja pod Arsenałem$ 26 marca 1943 r. - zorganizowana przez członków Szarych Szeregów, podczas której odbito z rąk Gestapo m.in. Jana Bytnara ps. Rudy.
3. Akcja "Kutschera" 1 lutego 1944 r. - najsłynniejsza akcja Kedywu, podczas której zlikwidowano dowódcę SS i policji Franza Kutscherę.
4. Akcja "Most III" 25/26 lipca 1944 r. - przejęcie przez AK niemieckiej rakiety V-2 i przekazanie jej aliantom.

Highlight: Akcja pod Arsenałem, opisana w książce "Kamienie na szaniec", stała się jednym z symboli bohaterstwa młodzieży w walce z okupantem.

Ważną rolę w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego odgrywali Cichociemni - wyszkoleni żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, przerzucani drogą lotniczą do okupowanego kraju. Szkolili oni żołnierzy AK i przeprowadzali akcje dywersyjne.

Definition: Cichociemni - elitarna grupa żołnierzy polskich, specjalnie szkolonych do zadań wywiadowczych i dywersyjnych w okupowanej Polsce.

Oprócz Armii Krajowej działały również inne podziemne organizacje zbrojne, takie jak Narodowa Organizacja Wojskowa $NOW$, Bataliony Chłopskie $BCh$, Gwardia Ludowa WRN oraz Narodowe Siły Zbrojne $NSZ$. Większość z nich została podporządkowana AK w ramach akcji scaleniowej.

Konspiracja cywilna i struktura Polskiego Państwa Podziemnego

Konspiracja cywilna stanowiła istotny element Polskiego Państwa Podziemnego. Rada Jedności Narodowej $RJN$ pełniła rolę podziemnego parlamentu, skupiając najważniejsze partie polityczne. Tworzeniem administracji podziemnej zajmowała się od grudnia 1940 r. Delegatura Rządu RP na Kraj.

Quote: "Delegatura Rządu RP na Kraj była najwyższym organem władzy cywilnej w okupowanej Polsce, reprezentującym legalny rząd polski na uchodźstwie."

Struktura Polskiego Państwa Podziemnego obejmowała:

1. Pion wojskowy: Dowódca AK, zastępujący naczelnego wodza Akcje sabotażowe, działalność partyzancka, akcje dywersyjne
2. Pion cywilny: Delegat Rządu RP na Kraj, najwyższy przedstawiciel cywilny rządu Administracja podziemna Rada Jedności Narodowej Działalność propagandowa Sądownictwo
3. Rząd polski na uchodźstwie: Rada Narodowa RP, namiastka polskiego parlamentu Prezydent RP - Władysław Raczkiewicz Naczelny Wódz - Władysław Sikorski

Highlight: W październiku 1939 r. powołano Tajną Organizację Nauczycielską, która dała początek podziemnemu szkolnictwu, znanemu jako tajne komplety.

Polskie Państwo Podziemne prowadziło również intensywną działalność edukacyjną i kulturalną, starając się zachować ciągłość polskiej kultury i nauki w warunkach okupacji.

Rzeź Wołyńska i Akcja "Burza" - wyzwania dla Polskiego Państwa Podziemnego

Jednym z najtragiczniejszych wydarzeń, z którymi musiało zmierzyć się Polskie Państwo Podziemne, była Rzeź Wołyńska. W 1942 r. ukraińscy nacjonaliści pod wodzą Stepana Bandery zorganizowali Ukraińską Powstańczą Armię $UPA$, która w 1943 r. rozpoczęła czystki etniczne na ludności polskiej na Wołyniu.

Vocabulary: Rzeź Wołyńska - masowe mordy dokonywane na polskiej ludności cywilnej przez ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu w latach 1943-1944.

Kulminacja ataków przypadła na 11 lipca 1943 r., znany jako "krwawa niedziela" na Wołyniu. W wyniku tych działań zginęło około 100 tysięcy Polaków, a 300 tysięcy zostało zmuszonych do ucieczki. Rok później podobne akcje, choć na mniejszą skalę, powtórzono w Galicji Wschodniej.

Polskie Państwo Podziemne musiało również zmierzyć się z wyzwaniem, jakim była Akcja "Burza". Był to plan zakładający, że struktury Polskiego Państwa Podziemnego włączą się w wyzwalanie Rzeczypospolitej przy współpracy z Armią Czerwoną. Na wyzwolonym terenie miały się następnie ujawniać struktury cywilne i wojskowe.

Highlight: Akcja "Burza" była ostatnią próbą Polskiego Państwa Podziemnego zamanifestowania swojej suwerenności wobec wkraczającej Armii Czerwonej.

Plan ten zakładał, że po wyzwoleniu danego terenu, struktury Polskiego Państwa Podziemnego będą mogły przejąć władzę i pokazać się jako legalni przedstawiciele polskiej państwowości. Niestety, rzeczywistość okazała się brutalna - Sowieci aresztowali ujawniających się przedstawicieli polskich władz podziemnych, co ostatecznie doprowadziło do upadku Polskiego Państwa Podziemnego.

Struktura i działalność Polskiego Państwa Podziemnego

Polskie Państwo Podziemne składało się z dwóch głównych pionów: wojskowego i cywilnego. Pion wojskowy zajmował się walką z okupantem, akcjami dywersyjnymi, działaniami propagandowymi i wywiadowczymi. Pion cywilny natomiast zarządzał administracją, sądami, publikował podziemną prasę i organizował tajne nauczanie.

W ramach konspiracji wojskowej powołano początkowo Służbę Zwycięstwu Polski $SZP$, którą następnie przekształcono w Związek Walki Zbrojnej $ZWZ$. 14 lutego 1942 roku ZWZ przyjął ostateczną nazwę Armia Krajowa $AK$, której głównym celem było przeprowadzenie ogólnopolskiego powstania zbrojnego przeciwko okupantowi. W 1944 roku AK liczyła ponad 400 tysięcy żołnierzy.

Highlight: Armia Krajowa była największą podziemną armią w okupowanej Europie, licząc ponad 400 tysięcy żołnierzy w 1944 roku.

Działalność Polskiego Państwa Podziemnego obejmowała organizowanie sabotażu i akcji dywersyjnych. Od 1940 roku działał Związek Odwetu, zajmujący się likwidacją najbardziej niebezpiecznych niemieckich funkcjonariuszy. W 1941 roku powstała struktura "Wachlarz", prowadząca działania dywersyjne i wywiadowcze.

Vocabulary: Akcje dywersyjne - działania mające na celu dezorganizację i osłabienie sił wroga poprzez ataki na jego zaplecze i infrastrukturę.

Example: Jedną z najsłynniejszych akcji dywersyjnych było zniszczenie wszystkich linii kolejowych na trasach wylotowych z Warszawy podczas akcji "Wieniec" w październiku 1942 roku.