Przemiany polityczno-społeczne w Europie XIX wieku
W XIX wieku Europa doświadczyła znaczących przemian politycznych i społecznych, które ukształtowały nowoczesne społeczeństwo. Rozwój przemysłu doprowadził do powstania społeczeństwa industrialnego, w którym wykształciły się nowe klasy społeczne: burżuazja, inteligencja i klasa robotnicza.
Highlight: W drugiej połowie XIX wieku w Europie nastąpiła demokratyzacja życia politycznego.
W większości krajów europejskich władzę sprawowała monarchia parlamentarna. Wprowadzono trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. W niektórych państwach, jak na przykład we Francji, rozwijał się system republikański.
Ruch robotniczy odegrał kluczową rolę w kształtowaniu polityki XIX-wiecznej Europy. Wśród jego działaczy wyróżniano trzy główne nurty:
- Marksiści - dążyli do obalenia kapitalizmu poprzez rewolucję
- Socjaldemokraci - opowiadali się za legalną działalnością partii robotniczych w parlamencie
- Anarchiści - odrzucali istnienie państwa i dążyli do jego likwidacji
Definition: Socjaldemokracja to nurt polityczny dążący do równouprawnienia i sprawiedliwości społecznej oraz rozszerzenia praw wyborczych.
Definition: Chrześcijańska demokracja (chadecja) to ruch polityczny zainicjowany w 1891 roku przez papieża Leona XIII, opierający się na nauce Kościoła i przeciwstawiający się liberalizmowi i socjalizmowi.
Vocabulary: Emancypacja kobiet - proces uzyskiwania przez kobiety równych praw i możliwości w społeczeństwie.
W XIX wieku kobiety zaczęły uzyskiwać nowe prawa, w tym dostęp do wyższych uczelni, prawa wyborcze, zmiany w prawie rodzinnym i równouprawnienie ekonomiczne. Te zmiany stanowiły początek długotrwałego procesu emancypacji kobiet, który trwa do dziś.
