Wojny religijne i kontrreformacja
Reformacja doprowadziła do licznych konfliktów zbrojnych w Europie. W Rzeszy Niemieckiej wybuchła wojna chłopska (1524-1525), gdy chłopi pod wodzą Thomasa Müntzera próbowali odebrać ziemie kościelne. Pierwsza wojna religijna (1546-1548) i druga (1551-1555) zakończyły się pokojem w Augsburgu, który wprowadził zasadę "cuius regio, eius religio" (czyja władza, tego wyznanie).
We Francji hugenoci (francuscy kalwiniści) walczyli z katolikami w latach 1562-1589. Dramatycznym momentem była Noc św. Bartłomieja 23−24sierpnia1572, gdy wymordowano 3500-5000 hugenotów przybyłych na ślub królowej Małgorzaty z Henrykiem Burbonem. Gdy Henryk IV Burbon objął tron, przeszedł na katolicyzm mówiąc "Paryż wart jest mszy", ale w 1598 r. wydał edykt nantejski, gwarantujący hugenotom wolność wyznania.
Kościół katolicki odpowiedział na reformację kontrreformacją - kompleksowym ruchem odnowy. Papiestwo utworzyło zakon jezuitów (1534), odnowiło działalność inkwizycji (1542) i stworzyło indeks ksiąg zakazanych (1559). Kluczową rolę odegrał Sobór Trydencki (1545-1563), który potwierdził wyższość papieża nad soborem, utrzymał siedem sakramentów i łacinę w liturgii.
💡 Pamiętaj! Kontrreformacja nie tylko walczyła z reformacją, ale też wprowadzała istotne reformy wewnętrzne - seminaria dla duchownych, obowiązek prowadzenia ksiąg parafialnych przez proboszczów czy uatrakcyjnienie liturgii przez wprowadzenie organów, chórów i jasełek.