Sejm Wielki i I rozbiór Polski

Reformy Sejmu Wielkiego były odpowiedzią na kryzys państwa polskiego w XVIII wieku. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku stało się jasne, że kraj potrzebuje gruntownych zmian. Sejm Wielki obradował w Warszawie od 6 października 1788 do 29 maja 1792 roku. Był nazywany "wielkim" ze względu na długość trwania, podwójny skład posłów oraz uchwalone reformy.

Highlight: Marszałkami Sejmu Wielkiego byli Stanisław Małachowski i Kazimierz Sapieha.

W czasie obrad Sejmu Wielkiego wyłoniły się trzy główne stronnictwa polityczne:

1. Stronnictwo dworskie - popierało wzmocnienie władzy wykonawczej przy zachowaniu związku z Rosją.
2. Stronnictwo patriotyczne - dążyło do reform i sojuszu z Prusami.
3. Stronnictwo hetmańskie - chciało utrzymać dotychczasowy ustrój Rzeczypospolitej.

Najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego obejmowały:

• Reformę wojskową (zwiększenie armii do 100 tys. żołnierzy)
• Reformę skarbową (wprowadzenie podatków dla szlachty i duchowieństwa)
• Prawo o sejmikach szlacheckich
• Prawo o miastach królewskich (przyznanie praw wyborczych mieszczanom)

Example: Czarna procesja - manifestacja przedstawicieli 141 miast królewskich w Warszawie 2 grudnia 1789 r., wspierająca reformy Sejmu Wielkiego.

Konstytucja 3 maja i upadek Rzeczypospolitej

Konstytucja 3 maja 1791 roku była kulminacją reform Sejmu Wielkiego. Została uchwalona w tajemnicy, ze względu na silną opozycję. Najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja to:

• Wprowadzenie trójpodziału władzy
• Zniesienie liberum veto
• Ogłoszenie katolicyzmu religią przewodnią przy zachowaniu tolerancji dla innych wyznań
• Zwiększenie praw mieszczan

Highlight: Konstytucja 3 maja najważniejsze informacje - nigdy w pełni nie weszła w życie, a jej uchwalenie doprowadziło do II rozbioru Polski.

Konfederacja targowicka, zawiązana w 1792 roku, była spiskiem magnackim przeciwko reformom Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 maja. Doprowadziła ona do II rozbioru Polski w 1793 roku.

Skutki Konstytucji 3 maja były tragiczne dla Polski. Ostatnią próbą ratowania niepodległości było powstanie kościuszkowskie w 1794 roku. Tadeusz Kościuszko, jako naczelnik powstania, próbował zjednoczyć naród w walce o wolność.

Quote: "Tadeusz Kościuszko przysięgał na Rynku Głównym w Krakowie swoje oddanie sprawie ojczyzny. Obiecał, że za żadne pieniądze nie przejdzie na stronę wroga."

Powstanie kościuszkowskie, mimo początkowych sukcesów (np. bitwa pod Racławicami), zakończyło się klęską. Ostatnia bitwa I Rzeczypospolitej miała miejsce 10 października 1794 roku pod Maciejowicami. Upadek powstania i rzeź Pragi 4 listopada 1794 roku przypieczętowały los Polski, prowadząc do III rozbioru i utraty niepodległości na 123 lata.