Upadek i powstania żydowskie
Królestwo Izraela upadło w 722 r. p.n.e., kiedy zostało podbite przez Asyryjczyków. Królestwo Judy przetrwało dłużej, ale w 586 r. p.n.e. król babiloński Nabuchodonozor zburzył Jerozolimę wraz ze świątynią. Rozpoczęła się niewola babilońska, która trwała do 538 r. p.n.e.
Wyzwolenie przyszło z rąk perskiego władcy Cyrusa II, który pozwolił Żydom wrócić do Palestyny i odbudować świątynię. Od tego momentu Judea stała się prowincją perską, później macedońską, a wreszcie rzymską.
W 168 r. p.n.e. wybuchło powstanie przeciwko Seleukidom, którzy chcieli przekształcić świątynię w miejsce kultu boga Baala. Żydzi utworzyli niezależne państwo rządzone przez dynastię Machabejską, które przetrwało do 63 r. p.n.e.
Pod panowaniem rzymskim wybuchły dwa wielkie powstania żydowskie - w 66 r. i 132 r. n.e. Oba zakończyły się klęską. Po drugim powstaniu cesarz Hadrian zabronił Żydom mieszkania w Palestynie, co doprowadziło do diaspory - rozproszenia po całym imperium.
Pamiętaj: Państwo żydowskie odrodziło się dopiero po II wojnie światowej - po prawie 2000 latach!
Religia żydowska - judaizm
Judaizm nie powstał od razu jako religia monoteistyczna. Na początku Żydzi, podobnie jak inni mieszkańcy Bliskiego Wschodu, byli politeistami. Dopiero od czasów Mojżesza zaczęli czcić wyłącznie jednego boga - Jahwe.
Święta księga Żydów to Stary Testament, czyli część Biblii składająca się z 24 ksiąg. Najważniejszą częścią jest Pięcioksiąg Mojżesza zwany Torą. Oprócz tego istnieje Talmud - zbiór komentarzy do Tory oraz przepisów prawnych i religijnych.
Judaizm stał się pierwszą w pełni monoteistyczną religią w historii ludzkości. To właśnie z tej tradycji wyrosły później chrześcijaństwo i islam.
Warto wiedzieć: Talmud to ogromny zbiór tekstów - jego nauka może zająć całe życie!