Relacje polsko-sowieckie i dalsze losy rządu
Sytuacja zmieniła się 22 czerwca 1941, gdy Niemcy zaatakowały ZSRS. Stalin dołączył do koalicji antyhitlerowskiej, a 30 lipca 1941 podpisano układ Sikorski-Majski. Porozumienie zakładało nawiązanie stosunków dyplomatycznych, wzajemną pomoc w walce z Niemcami i utworzenie polskiej armii z jeńców w ZSRS. Nie uwzględniono jednak powrotu do przedwojennych granic Polski ani przeprosin za sowiecką agresję.
Mimo oficjalnych ustaleń, Sowieci niechętnie uwalniali Polaków z łagrów. Narastający konflikt o armię Andersa rozwiązano poprzez jej ewakuację do Iraku i Iranu do sierpnia 1942 roku, gdzie została przejęta pod opiekę Brytyjczyków.
Przełomowym momentem był kwiecień 1943 roku, gdy Niemcy odkryli masowe groby polskich oficerów w Katyniu. Polski rząd poprosił o międzynarodowe śledztwo, co rozwścieczyło Stalina, który zerwał stosunki dyplomatyczne z Polską, oskarżając ją o współpracę z III Rzeszą.
W tej napiętej atmosferze, 4 lipca 1943 roku, w katastrofie lotniczej na Gibraltarze zginął premier Sikorski. Nowym premierem został Stanisław Mikołajczyk, a Naczelnym Wodzem - generał Kazimierz Sosnkowski. Tragiczna śmierć Sikorskiego była ogromnym ciosem dla Polski, gdyż był on szanowany przez aliantów i mógł skuteczniej bronić polskich interesów.
Ważne: Sprawa katyńska stała się jedną z głównych przyczyn pogorszenia stosunków polsko-sowieckich i wpłynęła na powojenną sytuację Polski!