Kontrofensywa bolszewicka i obrona Polski

Ta część dokumentu opisuje dalszy przebieg kontrofensywy bolszewickiej i reakcję Polski na zagrożenie. Kluczowe wydarzenia to:

1. Proklamowanie w Białymstoku przez bolszewików Polskiej Republiki Rad i ustanowienie marionetkowego rządu - Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego (POLREWKOM).

2. Utworzenie 1 lipca 1920 roku w Warszawie Rady Obrony Państwa, mającej zająć się organizacją obrony kraju.

Definition: POLREWKOM (Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski) - marionetkowy rząd utworzony przez bolszewików w Białymstoku w 1920 roku, mający na celu ustanowienie władzy sowieckiej w Polsce.

Dokument podkreśla, że upadek Warszawy równałby się z ostateczną klęską i utratą niepodległości przez Polskę. Wymienia również kluczowe postacie związane z POLREWKOM-em: Juliana Marchlewskiego, Feliksa Dzierżyńskiego i Feliksa Kona.

Highlight: Utworzenie Rady Obrony Państwa było kluczowym momentem w organizacji obrony Polski przed bolszewicką inwazją, pokazującym determinację narodu w walce o granice II RP.

Ta część dokumentu ukazuje krytyczny moment w historii kształtowania się granic II RP, gdy Polska stanęła w obliczu realnego zagrożenia utraty niepodległości. Podkreśla to wagę nadchodzących wydarzeń, które zadecydują o przyszłości kraju.

Kształtowanie się granic wschodnich II Rzeczypospolitej

Ten rozdział przedstawia proces kształtowania się granic polski w latach 1918-22 na wschodzie. Początkowo planowano oprzeć się na granicach sprzed rozbiorów, jednak aspiracje niepodległościowe narodów zamieszkujących te tereny uniemożliwiły powrót do granic z 1772 roku. W rezultacie narodziły się dwie główne koncepcje dotyczące wschodniej granicy Polski.

Koncepcja inkorporacyjna Romana Dmowskiego zakładała wcielenie do Polski terenów, gdzie dominowała ludność polska pod względem gospodarczym, politycznym lub kulturowym. Dmowski proponował szybką i skuteczną asymilację pozostałych narodowości. Koncepcja ta obejmowała część dawnej Galicji wraz ze Lwowem, wschodnią Białoruś i całą Litwę. Resztę terenów planowano oddać Rosji, z którą Polska miała utrzymywać dobre stosunki w celu ewentualnego sojuszu przeciwko Niemcom.

Z kolei koncepcja federacyjna Józefa Piłsudskiego wynikała z obaw przed zaborczymi dążeniami Rosji, którą uważał za głównego wroga Polski. Piłsudski proponował odsunięcie Moskwy jak najdalej i utworzenie przy wschodniej granicy Polski pasa niepodległych państw, które dobrowolnie związałyby się z Rzeczpospolitą na zasadzie federacji. Miało to stworzyć bufor bezpieczeństwa między Polską a Rosją.

Highlight: Dwie główne koncepcje kształtowania wschodnich granic II RP to inkorporacyjna Dmowskiego i federacyjna Piłsudskiego, które znacząco różniły się w podejściu do relacji z Rosją i sąsiednimi narodami.

Rozdział omawia również sytuację Ukraińskiej Republiki Ludowej, która proklamowała niepodległość 19 stycznia 1918 roku, co miało istotny wpływ na późniejsze walki o granice II RP.