Powstanie ONZ i nowy ład światowy

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) została powołana do życia w kwietniu 1945 roku jako następczyni Ligi Narodów. Jej głównym celem było utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa po zakończeniu II wojny światowej.

Struktura ONZ obejmowała:

• Sekretarza Generalnego jako głowę organizacji
• Radę Bezpieczeństwa jako główny organ decyzyjny (stali członkowie: USA, ZSRR, Wielka Brytania, Francja i Chiny)
• Zgromadzenie Ogólne reprezentujące wszystkie państwa członkowskie

Highlight: Powstanie ONZ było jednym z najważniejszych wydarzeń po 2 wojnie światowej, mającym na celu zapobieganie przyszłym konfliktom globalnym.

W odpowiedzi na rosnące napięcia między Wschodem a Zachodem, USA wprowadziły:

1. Doktrynę Trumana (1947) - strategię udzielania pomocy narodom zagrożonym komunizmem
2. Plan Marshalla (czerwiec 1947) - program pomocy gospodarczej dla zniszczonej Europy

Example: W ramach Planu Marshalla Stany Zjednoczone przekazały europejskim sojusznikom około 13 miliardów dolarów w ciągu czterech lat.

Zimna wojna między USA a ZSRR doprowadziła do:

• Kryzysu berlińskiego (1948-1949) - blokady zachodnich sektorów Berlina przez Stalina
• Powstania NATO (1949) - sojuszu obronnego państw zachodnich przeciwko komunizmowi
• Budowy muru berlińskiego (1961) - fizycznego podziału Berlina i symbolu żelaznej kurtyny

Quote: "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opuściła się żelazna kurtyna w poprzek kontynentu." - Winston Churchill, 1946 r.

Rozpad systemu kolonialnego i powstanie nowych państw

II wojna światowa przyspieszyła proces dekolonizacji, prowadząc do rozpadu systemu kolonialnego i powstania wielu nowych, niepodległych państw w Azji i Afryce. Ten proces, znany jako dekolonizacja, był jednym z najważniejszych wydarzeń po 2 wojnie światowej.

Definition: Dekolonizacja to proces wyzwalania się terytoriów zależnych spod władzy państw kolonialnych i tworzenia niepodległych państw.

Przyczyny rozpadu systemu kolonialnego:

1. Osłabienie państw kolonialnych (Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia) w wyniku II wojny światowej
2. Wysokie koszty utrzymania administracji kolonialnej
3. Upadek mitu o "niezwyciężonym białym człowieku" po klęskach Europejczyków w walkach z Japończykami
4. Wzrost świadomości narodowej w koloniach i rozwój ruchów niepodległościowych

Highlight: Rok 1960 został nazwany "Rokiem Afryki", gdyż aż 17 afrykańskich krajów ogłosiło wówczas niepodległość.

Najważniejsze wydarzenia w procesie dekolonizacji:

• 1947: Niepodległość Indii i Pakistanu
• 1949: Powstanie Chińskiej Republiki Ludowej
• 1954: Klęska Francji w Indochinach (bitwa pod Dien Bien Phu)
• 1960: "Rok Afryki" - masowe ogłaszanie niepodległości przez kraje afrykańskie

Example: W Indiach ruch niepodległościowy pod przywództwem Mahatmy Gandhiego doprowadził do pokojowego uzyskania niepodległości w 1947 roku.

Konsekwencje dekolonizacji:

• Powstanie wielu nowych państw, często borykających się z problemami ekonomicznymi i politycznymi
• Rozwój ruchu państw niezaangażowanych (tzw. Trzeci Świat)
• Zjawisko neokolonializmu - ekonomicznej zależności byłych kolonii od dawnych metropolii

Vocabulary: Neokolonializm to forma zależności ekonomicznej i politycznej byłych kolonii od dawnych metropolii lub innych potęg gospodarczych, mimo formalnej niepodległości.

Polska i świat po 2 wojnie światowej wkroczyły w erę zimnej wojny, dekolonizacji i gwałtownych przemian politycznych, które ukształtowały współczesny ład międzynarodowy.