Wyprawy portugalskie i hiszpańskie

Wyprawy Portugalczyków i Hiszpanów stanowiły trzon wielkich odkryć geograficznych. Portugalia koncentrowała się na dotarciu do Indii poprzez opłynięcie Afryki. Kluczowe wyprawy portugalskie obejmowały:

1. Ekspedycje Henryka Żeglarza wzdłuż wybrzeży Afryki.
2. Wyprawę Bartłomieja Diaza w 1487 roku, która dotarła do Przylądka Dobrej Nadziei.
3. Podróż Vasco da Gamy w 1498 roku, która osiągnęła Indie, docierając do miasta Kalikat.

Example: W trakcie tych wypraw Portugalczycy odkryli również Brazylię, Azory, Wyspy Kanaryjskie i Zatokę Gwinejską.

Hiszpanie z kolei skupili się na poszukiwaniu zachodniej drogi do Indii. Najważniejsze wyprawy hiszpańskie to:

1. Cztery wyprawy Krzysztofa Kolumba, rozpoczynające się w 1492 roku, które doprowadziły do odkrycia Ameryki.
2. Ekspedycje Juana de la Cosa i Alonso de Hojedy.
3. Podróże Amerigo Vespucciego w 1505 roku, od którego imienia pochodzi nazwa Ameryka.
4. Pierwsza podróż dookoła świata Ferdynanda Magellana, zakończona w 1522 roku.

Quote: "Odkrycie Ameryki przez Kolumba w 1492 roku było punktem zwrotnym w historii świata."

Inne wyprawy i skutki odkryć geograficznych

Oprócz Hiszpanów i Portugalczyków, inne narody europejskie również organizowały wyprawy odkrywcze:

• John Cabot z Anglii odkrył Nową Fundlandię i Półwysep Labrador. • Jacques Cartier z Francji zbadał Zatokę i rzekę św. Wawrzyńca, co doprowadziło do ustanowienia Kanady jako kolonii francuskiej. • Francis Drake opłynął świat. • Willem Barents z Holandii badał Arktykę i odkrył Spitsbergen.

Skutki odkryć geograficznych dla Ameryki były w większości negatywne:

1. Rozprzestrzenianie się chorób z Europy.
2. Zanik kultury rdzennej.
3. Drastyczny spadek liczby ludności w wyniku morderstw i chorób.
4. Wyzysk ludności rdzennej.
5. Pojawienie się rasizmu.
6. Wprowadzenie broni palnej.
7. Przymusowa chrystianizacja.

Definition: Kolonializm - system polityczny i ekonomiczny, w którym jedno państwo sprawuje kontrolę nad innym terytorium i jego zasobami.

Skutki odkryć geograficznych dla Europy były bardziej zróżnicowane:

1. Rozwój żeglugi, handlu i ogólny wzrost gospodarczy.
2. Powstanie systemu kolonialnego.
3. Rozwój imperializmu.
4. Inflacja spowodowana napływem złota i srebra z Ameryki.
5. Zwiększenie obszarów ziemi uprawnej.
6. Wprowadzenie nowych roślin do europejskiego rolnictwa.
7. Poznanie nowych kultur i cywilizacji.
8. Powstanie dualizmu gospodarki europejskiej.

Highlight: Negatywne skutki odkryć geograficznych obejmowały zniszczenie kultur rdzennych w Ameryce oraz powstanie systemu niewolnictwa na skalę globalną.

Page 4: Consequences of the Discoveries

This section details the Skutki odkryć geograficznych for both America and Europe, highlighting both positive and negative impacts.

Highlight: Consequences for America included:

• Introduction of European diseases
• Decline of native cultures
• Population decrease
• Exploitation and racism
• Christianization

Definition: Colonialism and Imperialism emerged as major European systems of overseas control and exploitation.

Example: European benefits included development of navigation, trade expansion, new agricultural products, and cultural exchange, but also led to economic dualism and inflation.

Przyczyny i uwarunkowania wielkich odkryć geograficznych

Przyczyny odkryć geograficznych były wielorakie i złożone. Głównym motywem był rosnący popyt na towary luksusowe ze Wschodu, który został utrudniony przez ekspansję Turków Osmańskich na Bliskim Wschodzie. Niebezpieczna droga lądowa do Indii skłoniła Europejczyków do poszukiwania alternatywnych szlaków morskich.

Highlight: Ciekawość świata, braki srebra i złota, chęć rozszerzenia wpływów Kościoła oraz pragnienie wzbogacenia się Hiszpanii i Portugalii były dodatkowymi czynnikami napędzającymi odkrycia.

Uwarunkowania techniczne i naukowe odegrały kluczową rolę w umożliwieniu dalekich wypraw morskich. Henryk Żeglarz założył ośrodek naukowy w Sagres, gdzie gromadzono mapy i urządzenia nawigacyjne. Wprowadzono również obowiązek prowadzenia ksiąg pokładowych.

Vocabulary: Karawela - nowy typ statku z trójkątnym żaglem $fokiem$, który umożliwiał lepszą manewrowość.

Rozwój instrumentów nawigacyjnych, takich jak astrolabium, kwadrant, log i busola, znacznie poprawił dokładność nawigacji morskiej.