Konsekwencje reform i koniec ZSRS
Na początku lat 80. gospodarka ZSRS była przestarzała i nieefektywna. Centralne sterowanie oraz rosnące koszty zbrojeń sprawiały, że kraj nie był w stanie konkurować technologicznie z Zachodem. Gorbaczow zdecydował się więc na politykę kompromisów z USA.
W 1985 roku doszło do pierwszego spotkania Ronalda Reagana i Michaiła Gorbaczowa w Genewie. Dwa lata później, w grudniu 1987 roku, podpisano porozumienie o likwidacji w Europie pocisków z głowicami nuklearnymi. Za symboliczny koniec zimnej wojny uznaje się spotkanie Busha i Gorbaczowa na pokładzie statku.
Klęska w Afganistanie była kolejnym ciosem dla Związku Sowieckiego. Po początkowych sukcesach militarnych, ZSRS nasilił terror wobec ludności cywilnej w latach 1982-1986. Pacyfikowano wsie podejrzewane o wspieranie partyzantów, którzy z kolei otrzymywali wsparcie od Amerykanów. W latach 1986-1989 Sowieci zaczęli wycofywać swoje wojska z Afganistanu ze względu na rosnące koszty, straty oraz międzynarodową krytykę.
💡 Ciekawostka: Jednym z negatywnych skutków pierestrojki było uwłaszczenie sowieckiej nomenklatury. Wielu przywódców partyjnych wykorzystywało swoje kontakty polityczne i informacje zdobyte podczas sprawowania funkcji państwowych, aby przejmować prywatyzowane przedsiębiorstwa. W ten sposób w ZSRS powstała grupa tzw. oligarchów.
Reformy Gorbaczowa, mające ratować system, ostatecznie przyczyniły się do jego upadku. W grudniu 1991 roku Gorbaczow zrezygnował ze stanowiska prezydenta ZSRS, co symbolicznie zakończyło istnienie Związku Sowieckiego.