Okres po II wojnie światowej przyniósł fundamentalne zmiany w strukturze politycznej i gospodarczej Polski oraz całej Europy. Ustanowienie władzy komunistycznej w Polsce było procesem, który głęboko wpłynął na losy kraju na kolejne dekady. Komunizm w Polsce po II wojnie światowej charakteryzował się centralizacją władzy, gospodarką planową i ścisłą współpracą z ZSRR.
Plan Marshalla był amerykańskim programem pomocy gospodarczej dla zniszczonej Europy, z którego Polska, pod naciskiem Związku Radzieckiego, musiała zrezygnować. Plan Marshalla na czym polegał - było to wsparcie finansowe i materialne dla krajów europejskich, mające na celu odbudowę gospodarek po zniszczeniach wojennych. Doktryna Trumana stanowiła polityczną podstawę tego planu, zakładając powstrzymywanie wpływów komunizmu w Europie. Skutki planu Marshalla były widoczne w szybkiej odbudowie i rozwoju gospodarczym państw Europy Zachodniej.
W odpowiedzi na zachodnią integrację gospodarczą, powstała Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG), która miała być socjalistyczną alternatywą dla zachodnich struktur gospodarczych. Blok wschodni skupiał państwa pozostające pod wpływem ZSRR, a jego militarnym wymiarem był Układ Warszawski. Państwa bloku wschodniego i zachodniego reprezentowały dwa przeciwstawne systemy polityczno-gospodarcze, co doprowadziło do powstania "żelaznej kurtyny" w Europie. RWPG była odpowiedzią na powstanie EWG (Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej) i miała koordynować współpracę gospodarczą między państwami socjalistycznymi. Cechy komunizmu w Polsce obejmowały centralne planowanie gospodarcze, kolektywizację rolnictwa, industrializację oraz ścisłą kontrolę polityczną i społeczną.
