Definicja i elementy struktury społecznej

Struktura społeczna to zbiór elementów tworzących społeczeństwo oraz relacji między nimi. W ujęciu socjologicznym społeczeństwo definiuje się jako dużą zbiorowość zamieszkującą dane terytorium, posiadającą wspólną kulturę, historię i tożsamość.

Głównymi elementami struktury społecznej są grupy, zbiorowości, warstwy, klasy, zawody oraz instytucje społeczne. Charakterystyczną cechą struktury jest hierarchiczne uporządkowanie tych elementów ze względu na dostęp do cenionych dóbr, takich jak pieniądze, władza, zdrowie, wykształcenie i prestiż.

Definicja: Stratyfikacja społeczna to teoria mówiąca o uwarstwieniu społeczeństwa, gdzie pewne grupy zajmują wyższe, a inne niższe pozycje w hierarchii.

Pozycja jednostki lub grupy w tej hierarchii określana jest mianem pozycji społecznej. Zróżnicowany dostęp do dóbr prowadzi do nierówności społecznych, które - przy zachowaniu równości szans - są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa.

Struktura klasowa jest jednym z kluczowych elementów struktury społecznej. Wyróżnia się następujące klasy:

1. Klasa wyższa - nieliczna grupa właścicieli dużych przedsiębiorstw i wysokich kadr kierowniczych.
2. Klasa średnia - liczna i zróżnicowana grupa obejmująca m.in. przedsiębiorców, kierowników, specjalistów i wykwalifikowanych robotników.
3. Klasa niższa - osoby słabo wykształcone, wykonujące prace niewymagające specjalistycznych kwalifikacji.
4. Lumpenproletariat - osoby bez wykształcenia, często bezrobotne i żyjące z zasiłków.

Przykład: Lekarz należący do klasy średniej może awansować do klasy wyższej, zostając właścicielem sieci klinik medycznych.

Ważnym zjawiskiem w strukturze społecznej jest ruchliwość społeczna, umożliwiająca przemieszczanie się między klasami. Rozróżnia się ruchliwość pionową (awans lub degradacja społeczna) oraz ruchliwość poziomą (migracja).