Zmiany w układzie sił po II wojnie światowej

Zmiany granic Polski po II wojnie światowej były częścią szerszych przemian geopolitycznych. Dawne mocarstwa europejskie, takie jak Wielka Brytania i Francja, straciły na znaczeniu, co zapoczątkowało proces dekolonizacji. Jednocześnie nastąpił ogromny wzrost znaczenia Związku Radzieckiego (ZSRR) i Stanów Zjednoczonych (USA).

ZSRR znacząco poszerzył swoje terytorium, włączając:

• Kraje bałtyckie (Litwa, Łotwa, Estonia)
• Besarabię i północną Bukowinę (kosztem Rumunii)
• Ruś Zakarpacką (kosztem Czechosłowacji)
• Rejon Petsamo (kosztem Finlandii)
• Obwód kaliningradzki, Wyspy Kurylskie i południowy Sachalin

Example: Zmiany kulturowe i społeczne po II wojnie światowej w Polsce były ściśle związane z nową sytuacją geopolityczną i wpływami ZSRR.

USA stały się największą potęgą militarną i gospodarczą świata, okupując część Niemiec, Austrii i Japonii oraz tworząc sieć baz wojskowych na całym świecie. Amerykanie udzielali również pomocy państwom Europy Zachodniej w ramach UNRRA (Administracja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy).

Definition: Zimna wojna to okres napięć i rywalizacji między USA a ZSRR, który rozpoczął się po II wojnie światowej i trwał do upadku ZSRR w 1991 roku.

Świat stał się dwubiegunowy, z krajami przystępującymi do jednego z dwóch obozów - amerykańskiego lub radzieckiego.

Żelazna kurtyna i doktryna Trumana

Termin "żelazna kurtyna" został spopularyzowany przez Winstona Churchilla w 1946 roku podczas przemówienia na uniwersytecie w Fulton (USA). Określenie to symbolizowało podział Europy na dwie strefy wpływów - zachodnią i wschodnią.

Quote: "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem zapadła żelazna kurtyna w poprzek kontynentu." - Winston Churchill

W odpowiedzi na rosnące wpływy komunizmu, prezydent USA Harry Truman ogłosił 12 marca 1947 roku nową doktrynę polityki zagranicznej, znaną jako doktryna powstrzymywania (containment) lub doktryna Trumana. Zakładała ona udzielenie wszelkiej pomocy państwom zagrożonym przez komunizm.

Główne metody realizacji doktryny Trumana:

1. Plan Marshalla - Europejski Plan Odbudowy przedstawiony przez George'a C. Marshalla w czerwcu 1947 roku.
   • Cel: szybkie podniesienie poziomu życia Europejczyków i powstrzymanie rozwoju tendencji komunistycznych.
   • Realizacja: lata 1948-1951
   • Uczestnictwo: 16 państw zachodnioeuropejskich
   • Budżet: 17 miliardów dolarów w formie bezzwrotnych pożyczek

Highlight: Pomoc USA dla ZSRR w czasie II wojny światowej przekształciła się po wojnie w rywalizację USA i ZSRR, co doprowadziło do zimnej wojny.

Plan Marshalla był kluczowym elementem amerykańskiej strategii powstrzymywania komunizmu i odbudowy Europy po zniszczeniach wojennych. Jednocześnie przyczynił się do pogłębienia podziału kontynentu na dwa przeciwstawne bloki polityczno-gospodarcze.