Adam Mickiewicz- utwory

Alternatywny zapis:

oświeceniowych konserwatystów z romantycznymi świeżymi tezami młodych Polaków. → Interpretacja Oda do młodości jest wezwaniem do zbiorowego działania, stawia przed młodym pokoleniem szczytne cele i ideały. 1 Poeta wyraża swoje żądanie podporządkowania celów osobistych dobru ogółu. W takich wartościach jak młodość i braterstwo widzi poeta gwarancję powodzenia przebudowy świata. Jest to postulat o walkę o świat lepszy i o jego przemianę. Jest to utwór nader uniwersalny gdyż wzywa do czynu, który na pewno zakończy się zwycięstwem. 2."Romantyczność" BALLADA-gatunek syntetyczny, łączący w sobie cechy liryki, epiki i dramatu, którego tematem są niezwykłe wydarzenia. Jej nazwa pochodzi od włoskiego balladę (tańczyć), co wskazuje na włosko-prowansalskie początki. → Tematyka Utwór został podzielony na dwie części. Pierwszą część stanowi opowiadanie o obłąkanej dziewczynie, Karusi, która popadła w obłęd z powodu zmarłego przed laty ukochanego Jasia. Dziewczyna wierzy, że chłopiec jest wciąż przy niej i nadal mogą być razem. Mieszkańcy wsi i poeta również wierzą, że świat ludzi żywych i umarłych przenikają się wzajemnie. W drugiej części utworu pojawia się starzec, który szydzi z dziewczyny i prostych ludzi. Starzec wierzy jedynie w to, co można naukowo udowodnić za pomocą ,,szkiełka i oka". → Utwór uważany jest za programowy polskiego romantyzmu. ,,Miej serce i patrzaj w serce" tymi słowami Mickiewicz manifestuje swoje poglądy, uważa, że świat można poznać dzięki uczuciu i duszy. → Karusia Wnętrze Karusi jest bardzo bogate i skomplikowane. Targają nią liczne emocje. Z jednej strony wydaje się być pusta i martwa, całkowicie zamknięta na otaczający ją świat i oderwana od rzeczywistości. Z drugiej zaś zachowuje się tak, jakby walczyły w niej sprzeczne ze sobą uczucia. Dziewczyna odczuwa żal i rozpacz po śmierci ukochanego Jaśka. Jednak mężczyzna pojawia się przed jej oczami dając Karusi radość i chwilowe, ulotne szczęście. 3."Sonety Krymskie" SONET-utwór liryczny o charakterze kompozycji, wierszowany czternastowersowy, w którym dwie pierwsze zwrotki mają charakter opisowy, dwie następne opisowo - refleksyjny. →Geneza ,,Sonety Krymskie" to cykl 18 utworów wydanych w 1826 roku w Moskwie, w tomie pod tytułem ,,Sonety". Stanowią one owoc podróży Mickiewicza na Krym w roku 1825. Poeta mieszkał wówczas w Odessie, gdzie został zesłany po procesie filomatów. Poeta już wcześniej, podobnie jak inni romantycy, zainteresował się tematyką Wschodu. Podczas pobytu w Petersburgu zajmował się literaturą i kulturą krajów arabskich. Wyprawa na Krym była więc konsekwencją fascynacji Mickiewicza orientem. ADAM MICKIEWICZ Sonet ,,Burza" W sonecie tym poeta przedstawia walkę załogi z żywiołem i przejawiający się w różny sposób lęk podróżnych. W strofie pierwszej obraz ma charakter realistyczny. Stosownie do tematu obraz ten poeta dynamizuje za pomocą wyrażających ruch czasowników oraz krótkich składających się z 2 -3 zdań skróconych : "zdarto żagle, ster prysnął". Obraz ten wzbogaca efektami dźwiękowymi wyrazów onomatopeicznych np. "pomp złowieszcze jęki". W kształtowaniu dalszego ciągu tego obrazu decydującą rolę odgrywa poetycka wyobraźnia. Świat rzeczywisty uległ tutaj odrealnieniu. Fale nabrały kształtu piętrzących się z odmętu gór. Szczytami tych gór do okrętu zbliżał się geniusz śmierci. Mickiewicz porównuje go do żołnierza szturmującego mury. W trzeciej zwrotce poeta pokazuje reakcje podróżnych. Jedni leżą martwi ze strachu, inni modlą się, jeszcze inni żegnają się z przyjaciółmi. Wśród nich wyróżnia się pewna postać. On jeden siedzi w milczeniu, nie boi się, nie żegna, zazdrości natomiast tym którzy w jakiś sposób potrafią ujawnić swe ludzkie reakcje. On nie jest do nich zdolny, nie posiada bowiem nikogo bliskiego, na życiu mu nie zależy. Przypomina on wyobcowanego z całego świata romantycznego bohatera. ● Sonet ,,Bakczysaraj w nocy" Utwór ,,Bakczysaraj w nocy" opisuje to samo miasto, co po- przedni wiersz z cyklu ,,Sonety krymskie". Adam Mickiewicz przedstawił tajemniczą atmosferę, panującą w Bakczysaraju po zmroku. W utworze widoczna jest silna fascynacja orien- talizmem, która towarzyszyła całej podróży poety na Krym. Sonety ,,Bakczysaraj" i ,,Bakczysaraj w nocy" są uzupełniają- cym się opisem miasta, będącego w przeszłości stolicą krymskich chanów. Pierwsze dwie strofy wiersza wprowadzają czytelnika w wieczorny klimat miasta. Wierni opuszczają meczet, życie cichnie. Milkną izany, czyli wezwania na modlitwę w islamie. Zapada zmrok, widać tylko księżyc i gwiazdy. Druga strofa skupia się na opisie nieba, które jest piękne i rozświetlone. Ze względu na późną porę ciężko zorientować się w przestrzeni, widać jedynie zarysy budynków, krzewów i przedmiotów. Trzecia i czwarta strofa opisuje miasto i przyrodę jako wspólną całość. Sonet ,,Ajudah" Utwór ,,Ajudah" zamyka cykl ,,Sonetów krymskich", będący pamiętnikiem z podróży Adama Mickiewicza po Krymie. Wiersze są obrazem transformacji światopoglądowej Piel- grzyma, który coraz swobodniej czuje się w kulturze wscho- du, czerpie życiową mądrość od Mirzy, lokalnego przewod- nika, człowieka posiadającego życiowe doświadczenie, żyją- cego w harmonii z Bogiem i ludźmi. Fase orientalnymi krajobrazami pozwala podmiotowi lirycznemu na ukojenie tęsknoty za ojczyzną, skłania do refleksji na temat sensu ży- cia, tułaczki po obcych krajach. Ajudah to góra i otaczające ją lasy na południowym wybrzeżu Półwyspu Krymskiego. 2 Górska przyroda była jednym z najpopularniejszych moty- wów epoki romantyzmu. 4.Wiersze miłosne „Do M**** ● Utwór Adama Mickiewicza "Do M" przedstawia romantyczną koncepcję miłości. Porusza temat nieszczęśliwej, niespełnionej miłości. Podmiot liryczny, czyli mężczyzna, prowadzi ,,wyimaginowany" dialog z ukochaną. "Wyimaginowany" dialog bowiem nigdy nie miał takiej formy i nie istniał. To tylko bohater wyobraża sobie rozmowę z kobietą, która odrzuciła go i jego uczucie do niej. Mężczyzna mocno wierzy, że ona nie zapomni o nim. Wiersz wymaga od nas zastanowienia się nad ich związkiem i dlaczego kobieta nie odwzajemnia tej wspaniałej, pięknej miłości. ,,Niepewność" Wiersz ten należy do liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny wyraża swe uczucie wypowiadając się w pierwszej osobie. Adresatką wypowiedzi lirycznej jest kobieta. Tytułowa niepewność oddaje jego stan ducha, wahanie, jakie uczucie nim zawładnęło-przyjaźń czy miłość. Ten brak pewności co do własnych emocji oraz uczuciowy chaos podkreśla powtarzające się w formie refrenu po każdej zwrotce pytanie retoryczne: ,,Czy to jest przyjaźń? Czy to jest kochanie?" oraz zestawienie na zasadzie kontrastu odczucia i reakcji podmiotu lirycznego. Po analizie uczuć podmiotu lirycznego okazuje się, że obawia się on nazwać je miłością, ale potrafi wskazać tyle jej odcieni i kreślić je prostymi, wyrazistymi sformułowaniami, że nie ma wątpliwości co do faktu, że jest zakochany. „Do **** ● ● Podmiot liryczny wspomina cudowną chwilę, gdy spotkał adresatkę wiersza. Porównał ją z ulotnym widmem i pięknym geniuszem. Długo po tym wydarzeniu tęsknił, wspominał jej głos i rysy. Mijały lata i marzenia rozwiały się. Zapomniał zarówno głosu, jak i wyglądu adresatki. Podmiot opisuje kolejne etapy swego życia: niewolę, której towarzyszyła pustka, brak natchnienia, wiary i miłości; gdy znów przed nim pojawiła się ulotna ona, nastąpiło przebudzenie z apatii. Wiersz zaprzecza ogólnemu mniemaniu, że spotkanie z obiektem miłości może wyrwać z przygnębienia. Aby poznać i odczuć miłość, trzeba najpierw otrząsnąć się z odrętwienia duchowego. 5."Konrad Wallenrod" POWIEŚĆ POETYCKA- gatunek ten charakteryzuje luźna kompozycja, achronologiczność, fragmentaryczność, charakterystyczny bohater, tzw. bajroniczny. → Okoliczności powstania ,,Konrad Wallenrod" powstał w Petersburgu i zimą 1828 roku. Inspiracją do powstania powieści były doświadczenia Adama Mickiewicza podczas pobytu w Rosji, jako zesłaniec polityczny. Bezpośrednim impulsem do rozpoczęcia pracy nad utworem było nieudane powstanie dekabrystów w grudniu 1825 roku. ADAM MICKIEWICZ Akcja toczy się w odległej przeszłości - XIV w. Miejscem akcji jest średniowieczna Litwa i Malbork - siedziba Krzyżaków. Bohaterowie: Konrad Wallenrod- Walter Alf Halban Aldona →Plan wydarzeń 1. Najazd krzyżaków na Litwę, spalenie jednego z miast i uprowadzenie małego chłopca. 2. Wychowanie Waltera Alfa w zakonie, według jego zasad. 3. Halban, dworski tłumacz rozbudza w chłopcu uczucia patriotyczne, opowiada o ojczyźnie, śpiewa ludowe pieśni. 4. Ucieczka Waltera z Halbanem do Litwy, trafiają na dwór księcia Kiejstuta. 5. Aldona, córka Kiejstuta i Walter zakochują się w sobie i biorą ślub. 6. Najazd Krzyżaków na Litwę, podjęcie decyzji o zemście przez Waltera. 7. Opuszczenie Aldony i decyzja dziewczyny o wstąpieniu do klasztoru. 8. Aldona zamieszkuje w wieży w Marjenburgu, gdzie zostaje na własną prośbę zamurowana i postanawia wieść pustelnicze życie. 9. Alfa podszywa się pod nazwisko rycerza krzyżackiego, Konrada Wallenroda, którego był giermkiem i zdobywa sławę w walkach pod tym nazwiskiem. 10. Alfa - teraz już Konrad Wallenrod przyjmuje śluby zakonne i wkrótce zostaje Wielkim Mistrzem Krzyżackim. 11. Wieczorne rozmowy Konrada i Aldony. 12. Celowe wstrzymywanie rozpoczęcia wojny przez Konrada, czym działa na szkodę zakonu. 13. Uczta w stolicy, na którą licznie przybywają rycerze; pieśń Wajdeloty, która wzburza Konrada; ballada odśpiewana przez Konrada, podjęcie decyzji o wojnie z Litwą. 14. Zdrada Witolda i podbijanie przez niego krzyżackich zamków. 15. Wyprawa Krzyżaków na Litwę i powrót przegranych. 16. Trybunał zakonny w czasie tajnego posiedzenia wydaje na Konrada wyrok śmierci. 17. Rozmowa Konrada z Aldoną, który namawia kobietę na wspólna ucieczkę. 18. Wypicie trucizny przez Konrada i śmierć Aldony na znak, że ukochany nie żyje. →→Konrad Wallenrod Litwin, porwany jako dziecko przez Krzyżaków, całe życie rządny zemsty na najeźdźcy. Po ucieczce z zakonu krzyżackiego trafia na dwór księcia Kiejstuta, żeni się z jego córką Aldoną. Po najeździe Litwy przez krzyżaków postanawia dokonać na nich zemsty, opuszcza Aldonę. Wstępuje do zakonu, przyjmuje śluby i zostaje wybrany wielkim mistrzem krzyżackim. Poprzez swój plan zemsty doprowadza do pokonania krzyżaków przez Litwinów. Popełnia samobójstwo, wypijając truciznę. Tytułowego bohatera można określić mianem bohateral pozytywnego z jednej strony, gdyż poświęca swoje dobre 3 imię na rzecz bardzo ważnej doniosłej idei jaką jest walka o dobro ojczyzny. Jednakże jego osobę można także rozpatrywać również jako bohatera negatywnego gdyż aby osiągnąć zamierzony cel dopuszcza się on takich nagannych moralnie czynów jak kłamstwo, podstęp i zdrada. → Konrad Wallenrod" - powieść poetycka - utwór ten krytycznie łączący w sobie elementy liryki, epiki i dramatu - subiektywna narracja i opis - nastrój tajemnicy i pełen grozy - brak chronologii zdarzeń i fragmentaryczna kompozycja - świat przedstawiony trudny do uporządkowania - występuje bohater tragiczny (romantyczny i bajroniczny) →→Koncepcja poezji Jedyną siłą, dzięki której zostają ocalone wartości jest poezja uosobiona przez Halbana. Przechowuje ona pamięć o wielkich ludziach i ich czynach, zagrzewa do walki, kreuje tożsamość narodową i jest warunkiem przetrwania. → Historyzm utworu Akcja poematu dzieje się w XIV wieku, ale średniowiecze jest jedynie kostiumem (maska historyczna), w którym zostały ukazane problemy epoki Mickiewicza. Konrad przeżywa dylematy moralne dziewiętnastowiecznego spiskowca walczącego z caratem. Aktualność utworu polega na podobieństwie historycznym. 6."Dziady" cz. III DRAMAT ROMANTYCZNY- utwór nawiązujący do tragedii Williama Szekspira, łamiący zasady klasycyzmu. →Geneza Adam Mickiewicz napisał III część podczas pobytu w Dreźnie w 1823 roku. Pragnął usprawiedliwić w ten sposób swoją nieobecność podczas powstania listopadowego. Przywołał wcześniejsze wydarzenia: proces filomatów i filaretów, w którym był jednym z uwięzionych skazańców. Dramat jest trzecią częścią powstał po drugiej i czwartej. Czas akcji dramatu to lata 1823-1824. Miejsca akcji to: Wilno, Warszawa, Lwów, a także Rosja. Bohaterowie: - Konrad - ksiądz Piotr - młodzież uwięziona w klasztorze bazylianów i - urzędnicy carscy I senator Nowosilcow → Kompozycja > dedykacja - utwór został poświęcony 3 znajomym Mickiewicza którzy w procesie filomatów zmarli na ojczyźnie. ➤ przedmowa - nakreśla sytuację Polaków na Litwie w latach 20. XIX wieku, która znacznie się pogorszyła, gdy na ziemiach polskich pojawił się senator Nowosilcow. PROLOG Ewa Więzień/ Gustaw DOM POD LWOWEM modli się za patriotów ojczyzng dziewczma zna poezie Konrada (Diably próbuje przywołać duchu KOCHA kobiety NOC DZIADÓW kobieta w żałobie widzenie Matka Boska symbol róży przybywają duchy Doktora Guślarz pomoc Trozpoznaje ukochanego wiród wieźniów wiezionych w głąb Rosji WIĘZIENIE U BAZYLIANÓW W WILNIE Adolf Jakub Tomasz Žegota Frejend Jan Sobo- lewski zartobliwa Feliks Anioly Konrad ADAM MICKIEWICZ pieśn spiewa blužnierczą 43 Vangwac prz Ksiądz Lwowicz Diably przyszłoś Janko- wski imienia Marys Kapral wa piel zemsty Improwizacja Improwizacja egzorcyzmy ksiądz Piotr CELA KS, PIOTRA widzenie losów Polski, mesjanizm BAL U SENATORA Justyn Pol SALON WARSZAWSKI Bestużew opowiek o Cichowskim Adolf ma Stary Polak Mloda Piotr Wysocki my mo te skorupy mlodzi patrioci wstawia się paniste trzeba zostawić Bogu Damy Urzędnicy Jeneralowie towarzystwo stolikowe przesłuchuje zaleca rozwage Senator (Nowo- silcow) SEN SENATORA (Diably przepowiada śmierć Literaci starej daty chcialby zabić Nowosilcowa wizia carskiej laski wizja nielaski prosi o laske dla syna Doktor kate skrycie uwiqzic pani Rollison uderza Bajkow policzkuje Pelikan Dama Rollison torturowany w śledztwie Swita Senatora pochlebcy i intryganci syn inie od pioruna unizeni wobec Senatora, kpią z niego za plecan Guber- nato- rowa Konrad Konrada poznajemy w prologu, jest więźniem przetrzymywanym w klasztorze ojców bazylianów. W celi na murze pisze po łacińsku: ,,Tu umarł Gustaw, narodził się Konrad" (tym samym łączy się z bohaterem drugiej i czwartej części ,,Dziadów"). Gustaw jest romantycznym kochankiem, który w 3 części ,,Dziadów" zmienia się w bojownika o sprawę narodową. W imię wolności narodu może zdobyć się na najwyższe poświęcenie. Występuje przeciwko Bogu. W Wielkiej Improwizacji domaga się od niego rządu dusz, by lepiej zorganizować świat. Bliski jest bluźnierstwu przeciw Bogu. Zamierza Go nazwać carem, ale czyni to za niego Diabeł. Konrad jest poetą, człowiekiem bardzo wrażliwym, rozdartym wewnętrznie. Jest to postać tragiczna, ponieważ Bóg mu nie odpowiadał. Jest indywidualistą, ma w sobie bunt prometejski. Jest postacią tajemniczą i wielkim patriotom. → Prometeizm Termin ten wywodzi się z mitologii i oznacza poświęcenie jednostki dla ogółu. Jest to bunt przeciwko Bogu lub bogom. Konrad w Wielkiej Improwizacji ukazany jest jako romantyczny Prometeusz, występuje przeciwko Bogu w imię dobra ludzkości. Uważa się za równego Bogu, a nawet dostrzega swoją wyższość. Mówi, że Bóg nie kocha ludzi, jest tylko mądrością. Gdy Bóg mu nie odpowiada Konrad czuje się zlekceważony. Ponosi klęskę, ponieważ Bóg nie odzywa się do niego. Nie poznaje je losów ojczyzny i nie otrzymuje siłę, która pozwoliłaby zmienić porządek świata. → Mesjanizm Widzenie księdza Piotra rozgrywa się w Wielkanoc podczas dnia. Nawiązuje ono do proroctw biblijnych. Bóg przemawia do pokornego księdza Piotra zsyłając mu prorocze widzenie przyszłych losów Polski. Widzenie składa się z ciągu symbolicznych obrazów: - car ukazany jest jako Herod - młodzież Polska wydana w ręce Heroda to nawiązanie do rzezi niewiniątek - ksiądz Piotr widzi zsyłki na Sybir, wygnania oraz cierpienie narodu - cierpienie narodu jest częścią planu Bożego - ukazanie rozbiorów jako ukrzyżowania Chrystusa - Polska porównana do Chrystusa - Gal (Francja) to Piłat umywający ręce, pozwalający na cierpienie Polaków - wolność to Matka Boska - cierpienie narodu będzie nagrodzone (tak jak Chrystus zmartwychwstał, tak Polska odzyska wolność) - mesjanistyczna wizja dziejów polskich polega na tym, że Polska ma cierpieć i dzięki temu cierpieniu odzyska wolność i wyzwoli inne narody; Polska ma swoje miejsce w Boskim planie zbawienia świata - wyzwolenie to straszny mąż, którego imię Czterdzieści i Cztery Czterdzieści i Cztery to imię zbawcy, nie wiadomo czy indywidualnego czy zbiorowego. Mickiewicz tłumaczy, że nie miał nikogo konkretnego na myśli. Największą popularność zyskała teoria, że pod tym imieniem kryje się sam poeta, ponieważ imię Adam w języku hebrajskim to 44. Widzenie księdza Piotra ma dodać otuchy narodowi polskiemu umęczonego rozbiorami po klęsce powstania listopadowego. Wyraża nadzieję, że cierpienie nie jest nadaremne i prowadzi do wolności. →Obraz despotyzmu carskiego III część ,,Dziadów" powstała po upadku powstania listopadowego. Dramat daje wyraz poczuciu klęski w walce z despotyzmem. Wskazuje na to że indywidualna walka z caratem nie jest możliwa: despota-car - metody działania despoty: skazanie na śmierć - cel działania despoty to podporzadkowanie sobie ludności i zlikwidowanie buntowników powstania wobec despotyzmy: - podporządkowanie się, zaprzedanie duszy i przyjaciół (Doktor i Pelikan) - zaakceptowanie sytuacji to postawa towarzystwa stolikowego i uczestników balu ADAM MICKIEWICZ - walka z despotyzmem- postawa uwięzionej młodzieży, czyli chęć zemsty, zapowiedź dalszej walki, gotowość do poświęcenia, bunt (Konrad), stosowanie różnych metod walki i postawa mesjanistyczna skutki występowania przeciwko despocie: - aresztowania - procesy - tortury fizyczne i psychiczne - wywożenie na Sybir - śmierć → Cechy dramatu romantycznego na przykładzie ,,Dziadów" odrzucenie zasady 3 jedności: - czasu, gdyż akcja utworu trwa rok - miejsca, gdyż akcja rozgrywa się w różnych miejscach - akcji, gdyż każda scena ma odrębną tematykę i własny dramatyzm, a zmiana kolejności scen nie wpływa na wymowę utworu mieszanie konwencji realistycznych i fantastycznych (postaci realistyczne i fantastyczne oraz sceny realistyczne i fantastyczne) mieszanie kategorii estetycznych: - realizm np. scena więzienna - groteska np. widzenie senatora - tragizm i patos np. wielka improwizacja - komizm np. scena więzienna (Czarny humor więźniów) - symbolizm np. widzenie księdza Piotra - ludowość np. noc dziadów synkretyzm rodzajowy polega na łączeniu liryki, epiki i dramatu występowanie bohatera romantycznego luźna, otwarta kompozycja - utwór składa się z pojedynczych scen, z których każda ukazuje inny aspekt świata → Problemy w III cz. ,,Dziadów" - bunt - Konrad w pieśni wampirycznej namawia rodaków do krwawej zemsty. W Wielkiej improwizacji buduje się przeciwko Bogu domagając się od niego władzy, będąc przekonanym, że potrafi lepiej pokierować światem - dobro a zło - w 3 części dziadów ukazane są postawy służalstwa, zdrady, pogardy dla bliźnich, którym przeciwstawiane są przykłady miłości do ludzi, patriotyzmu, poświęcenia. Również prometejski bunt Konrada skażony jest grzechem pychy i braku pokory. Jego przeciwwagą są pokora i ufność w Boga księdza Piotra. W dramacie ścierają się ze sobą dobre i złe duchy, między siłami anielskimi i diabelskimi odbywa się psychomachia, czyli walka o duszę głównego bohatera. Metafizyka występuje w proroctwach, widzeniach i snach. 5 - mesjanizm - idea dająca nadzieję Polakom pogrążonym w rozpaczy po klęsce powstania listopadowego. Przekonanie, że męczeństwo narodu polskiego jest ofiarą, dzięki której cała ludzkość uwolni się od tyrani. 7."Liryki lozańskie" →Geneza W skład ,,Liryków lozańskich" wchodzi 6 utworów, które powstały w latach 1830-1840 w Lozannie w Szwajcarii. ,,Nad wodą wielką i czystą..." To utwór podejmujący motyw przemijania. Ukazuje analogie między przyrodą a człowiekiem. 4 pierwsze strofy mają charakter opisowy, a 2 ostatnie refleksyjny. Poeta przedstawia jezioro, skały, obłoki. Zdarzenia dziejące się w naturze stają się pejzażem wewnętrznych przeżyć bohatera, odzwierciedlają jego stan duchowy. Osoba mówiąca wyznaje, że los człowieka to wieczna wędrówka, a jemu jako poecie przyszło reagować na zmianę rzeczywistości, odbijać je. Utwór utrzymany jest wy melancholijnym tonie. ,,Polały się łzy ma czyste..." Utwór pięciowersowy zawierający refleksję dotyczącą życia poet. Przez innego poetę został nazwany wierszem ,,Płaczem". Stanowi rodzaj rozrachunku i podsumowania z życiem. Osoba mówiąca dzieli własne życie na 3 etapy: dzieciństwo, młodość i wiek męski. Surowo ocenia każdy z nich. Dzieciństwo było radosne, ale szybko przeminęło i stały się jedynie wspomnieniem młodość. Młodość obfitała w górnolotne ideały, które nie dały zrealizować się w życiu. Wiek męski przyniósł jedynie rozczarowanie i nazwany został ,,wiekiem klęski". Utwór został ujęty w klamrę kompozycyjną - pierwszy i ostatni wers brzmią tak samo i stanowią puentę: ,,Polały się łzy me czyste, rzęsiste". 8.Cechy liryki Adama Mickiewicza różnorodna tematyka (miłosna, patriotyczna, osobista), wyraźny wpływ motywów autobiograficznych →liryka realistyczna - wypowiedź sprawia wrażenie spontanicznej wprowadzenie do poezji mowy potocznej ⇒ wykorzystanie monologu, dialogu, opisu, narracji jako środków lirycznej ekspresji 9.Przemiany w liryce Adama Mickiewicza okres młodzieńczy - liryka apelu- hasła, wyzwania wypowiadane przez bohatera licznego będącego częścią zbiorowości okres dojrzały - liryka bezpośrednia i osobista - bohater liryczny to romantyczna jednostka, która mówi o swoich niepowtarzalnych uczuciach i przeżyciach okres lozański - liryka refleksyjna - język metafory, a nawet symbole ●