Praktyczne przykłady analizy słowotwórczej

Na tej stronie przedstawiono praktyczne przykłady analizy słowotwórczej, co jest kluczowe dla zrozumienia budowy słowotwórczej wyrazu. Przykłady te są szczególnie przydatne dla uczniów przygotowujących się do sprawdzianu ze słowotwórstwa w klasie 7.

Pierwszym analizowanym wyrazem jest "kwiatek". Pokazano tu dwa podejścia do analizy:

1. Analiza słownikowa, która skupia się na znaczeniu wyrazu (roślina, łodyga, płatki).
2. Analiza słowotwórcza, która definiuje "kwiatek" jako mały kwiat.

Highlight: W analizie słowotwórczej "kwiat" jest podstawą słowotwórczą, a "-ek" to formant przyrostkowy.

Kolejnym przykładem jest słowo "kwiaciarnia", które definiuje się jako sklep z kwiatami.

Przykład: W słowie "kwiaciarnia" występuje oboczność t:c, co jest ważnym elementem w słowotwórstwie.

Ostatnim przykładem są wyrazy "lekarz" i "lekarka", które ilustrują tworzenie form żeńskich od męskich.

Definicja: Lekarz to mężczyzna, który leczy i przepisuje leki, podczas gdy lekarka to kobieta lekarz.

Te przykłady doskonale ilustrują, jak wyrazy pochodne tworzone są od wyrazów podstawowych, co jest kluczowym zagadnieniem w słowotwórstwie klasy 7 i 8.

Analiza fleksyjna i słowotwórcza wyrazów

Lekcja rozpoczyna się od wprowadzenia do analizy fleksyjnej wyrazów. Analiza fleksyjna polega na wyodrębnieniu tematu i końcówki wyrazu. Jest to podstawowy element słowotwórstwa, które jest kluczowym zagadnieniem dla uczniów klasy 7.

Przykład: W słowie "dom" mamy do czynienia z końcówką zerową.

Ważnym aspektem analizy fleksyjnej są oboczności, czyli alternacje głosek w temacie wyrazu.

Highlight: Oboczności, takie jak e:ø, są istotne w zrozumieniu zmian zachodzących w wyrazach podczas odmiany.

Następnie lekcja przechodzi do analizy słowotwórczej, która skupia się na badaniu struktury wyrazów pochodnych. W tej analizie wyróżniamy podstawę słowotwórczą oraz formanty.

Definicja: Podstawa słowotwórcza to część wyrazu, od której tworzymy nowe słowa.

Vocabulary: Formanty to elementy słowotwórcze, które dodajemy do podstawy. Mogą to być przyrostki (formanty przyrostkowe) lub przedrostki (formanty przedrostkowe).

Lekcja podkreśla, że analizie słowotwórczej podlegają tylko wyrazy pochodne.

Przykład: Od wyrazu podstawowego "król" możemy utworzyć wyrazy pochodne takie jak: królowa, królewna, królestwo, królewicz.