Barok

Alternatywny zapis:

na ból przemijania jest unikanie skrajności, kierowanie się stoickim umiarem oraz zdanie się na łaskę Boga. 3. KONTRREFORMACJA KONTRREFORMACJA - działania Kościoła katolickiego skierowane przeciwko reformacji. SOBÓR W TRYDENCIE (1545-1563) ustalił ostateczny kształt zagadnień wiary katolickiej. Zapoczątkowany w ten sposób RUCH KONTRREFORMACYJNY dążył do oczyszczenia wiary i obrzędowości, a także m.in. literatury i sztuki, z wszelkich elementów uznanych za heretyckie (sprzeczne z główną, obowiązującą doktryną panującej religii) i niemoralne. Głównymi propagatorami kontrreformacji byli JEZUICI, czyli Towarzystwo Jezusowe - zakon założony przez Ignacego Loyolę.. Najważniejszym założeniem ich doktryny było całkowite posłuszeństwo Bogu, a celem walka z reformacją. 4. MOTYW VANITAS ,,Vanitas vanitatum et omnia vanitas" (,,Marność nad marnościami i wszystko marność") Motyw z Księgi Koheleta. Utwory literackie utrzymane w tym nurcie miały przypominać O PRZEMIJALNOŚCI ZIEMSKIEJ EGZYSTENCJI CZŁOWIEKA I WSZELKICH DÓBR, jakie jej towarzyszą młodości, urodzie, sławie, potędze, czy bogactwie. Używano w tym celu licznych symboli, przede wszystkim LUDZKIEJ CZASZKI, WIĘDNĄCYCH ROŚLIN, CZY ZEGARÓW, które nieubłaganie odmierzały czas ziemskiej kariery człowieka. 5. SARMATYZM Było to zjawisko kulturowe charakterystyczne wyłącznie dla polskiego baroku. Wiązało się ze światopoglądem żyjącej w XVII wieku szlachty. Uważała ona, że pochodzi od starożytnego rodu dzielnych wojowników, SARMATÓW. Ideologia ta obejmowała zarówno życie codzienne, jak i uroczystości, w których szlachta brała udział. Wytworzyły się charakterystyczne obyczaje, stroje, zapatrywania, jak i dzieła sztuki. Jedną z cech języka literatury sarmackiej były MAKARONIZMY, czyli długie wstawki w obcych językach (najczęściej po łacinie). Inną stroną sarmatyzmu było odrzucenie przez jego wyznawców renesansowej ciekawości świata i zastąpienie jej KSENOFOBIĄ, czyli niechęcią do cudzoziemców i wszystkiego, co ich odróżnia od innych. Jest podszyta strachem przed tym, co nieznane i obce (np. zwyczaje), ale może też przybrać formę otwartej wrogości. 6. PORTRETY TRUMIENNE Znane tylko w Polsce, ważne elementy wystroju SARMACKICH UROCZYSTOŚCI POGRZEBOWYCH. Umieszczano je na trumnie od strony nóg, aby zamarły był widoczny dla osób biorących udział w pogrzebie i sam też mógł ich obserwować. Portret symbolizował duchową obecność zmarłego. Po pogrzebie najczęściej wieszano je w kościele. 7. FILOZOFIA W BAROKU Zwątpienie w możliwości poznawcze człowieka stało się przyczyną głębokiego kryzysu DUCHOWEGO I INTELEKTUALNEGO. Jego wyrazem były poszukiwania filozoficzne, które stawiały sobie za cel odnalezienie porządku w świecie. Kartezjusz (1596-1650) francuski myśliciel (René Descartes). ..Myślę, więc jestem". Byt zwolennikiem RACJONALIZMU - poglądu, według którego najważniejszy w procesie poznawania przez człowieka otaczającej go rzeczywistości jest jego ROZUM. Twierdził, że zmysły nas zwodzą, autorytety zaprzeczają sobie nawzajem i właściwie wszystko można podać w wątpliwość. Widział tylko jedną pewność: człowiek jest podmiotem myślącym (Cogito ergo sum myślę, więc jestem). Kartezjusz uważał, że człowiek, jako istota rozumna i dysponująca wolną wolą, powinien panować nad swymi namiętnościami, skłonnościami i popędami, prowadzić życie zrównoważone i zgodne z obyczajami otaczającej go społeczności. Blaise Pascal (1623-1662) - francuski filozof. Odrzucił kartezjańskie zaufanie do rozumu, twierdził, że nie rozum i dedukcja, ale INTUICJA, PORZĄDEK SERCA pozwalają człowiekowi orientować się w świecie. Jednak to rozum, uświadamiający naszą znikomość, stanowi o naszej godności. Uważał, że rozum ludzki nie jest w stanie pojąć nieskończoności. Nie mogąc udowodnić istnienia Boga, pragnął przekonać wahających się, że warto w Niego uwierzyć, że należy postawić wiarę przed rozumem, gdyż to się po prostu opłaca.. Jeśli uwierzysz i będziesz żył zgodnie z bożymi przykazaniami - przekonywał Pascal - niczego nie stracisz, a możesz zyskać zbawienie i szczęście wieczne. (ZAKŁAD PASCALA). 8. SZTUKA BAROKU MANIERYZM był PRĄDEM KSZTAŁTUJĄCYM SIĘ W OPOZYCJI DO. RENESANSOWEGO KLASYCYZMU, pierwotnie W sztukach plastycznych, później także w literaturze. Polegał na ZARZUCENIU IDEAŁÓW HARMONII I ŁADU NA RZECZ SKOMPLIKOWANYCH FORM, KTÓRE MIAŁY ZASKAKIWAĆ WIDZA I PORUSZAĆ JEGO WYOBRAŹNIĘ (W czym przybliżał się do konceptyzmu). Jednocześnie jego cechą nadrzędną stała się SUBTELNOŚĆ JĘZYKA połączona częstokroć z WYSZUKANYM ARTYZMEM, który realizował się w ORNAMENTACYJNYM, WYRAFINOWANYM STYLU, sprawiającym niekiedy wrażenie przesady i sztuczności. ILUZJONIZM - dążenie do możliwie wiernego oddania złudzenia rzeczywistości w dziele plastycznym. Ma to na celu oddziaływanie na emocje widza. 9. POEZJA DWORSKI) Przedstawiciele tego nurtu tematem swej twórczości uczynili uroki ziemskiego życia i jego zmysłowych rozkoszy. Jest to poezja sławiąca przyjemności zmysłowe, korzystanie z uroków życia, często miłość ukazuje jako grę, a rozkosze ziemskie jako dar od. Boga. DWORSKA (NURT Poeci W utworach wykorzystywali gównie TEMATYKĘ MILOSNĄ (poezja światowych rozkoszy) albo METAFIZYCZNĄ (przemijanie, śmierć). Celem twórców było zdziwienie odbiorcy, dlatego stosowali wyrafinowane gry słowne demonstrujące KUNSZT JĘZYKA POETYCKIEGO. Stosowali zaskakujące metafory, porównania, a także szokowania elementami brzydoty. Twórczość opierała się na KONCEPCIE, czyli na tyle pomysłowym ujęciu tematu utworu, aby zwracał on uwagę czytelnika, zaciekawiał oraz wywoływał podziw dla wyobraźni i umiejętności autora. Taki sposób uprawiania poezji nazwany. został KONCEPTYZMEM. Twórcy używali w utworach PARADOKSÓW, mających zadziwić czytelnika. Najczęściej używano paradoksów, gdy zestawiano ze sobą miłość i śmierć - dwie potęgi, którym podlega każdy człowiek i wobec których wszyscy są równi. PRZEDSTAWICIELE POEZJI DWORSKIEJ Jan Andrzej Morsztyn: Morsztyn pisał wiersze głównie o tematyce miłosnej (erotyki). Swoje utwory opierał na ciekawym koncepcie, aby. przyciągnąć uwagę czytelnika. Zestawiał ze sobą kontrastowe wątki i motywy jak miłość i śmierć. Wzorem był dla niego słynny w całej Europie poeta Giambattista Marino. Giambattista Marino - włoski poeta: Uważał, że zadaniem artysty jest zadziwiać odbiorcę niezwykłym pomysłem, a wiersz ma być elegancki i wyrafinowany. Zapoczątkował nurt poetycki, nazwany MARINIZMEM (inaczej konceptyzmem). Była to poezja światowych rozkoszy, zmysłowej miłości. 10. Cechy charakterystyczne MARINIZMU to wyszukane, pomysłowe i zaskakujące środki poetyckie, tematyka miłosno-dworska, obecność konceptu, poetycka gra słów. Daniel Naborowski: W wierszach reprezentujących dworski kierunek poezji Naborowski odwołuje się do idei KONCEPTY ZMU, konstruując utwory swe oparciu. o zaskakujące KONCEPTY I PARADOKSY. KUNSZTOWNA FORMA, osiągnięta dzięki wprowadzeniu. antytez, wersów anaforycznych, wyliczeń nagromadzeń i skomplikowanych metafor, stosowana jest zarówno w poezji o charakterze refleksyjno-filozoficznym, jaki i w utworach, których tematem jest miłość i dworskie życie towarzyskie. W POEZJA ZIEMIANSKA (NURT SARNACKI) Przedstawiciele tego nurtu wskazywali na zagrożenia ze strony wrogów religii i ojczyzny, ostrzegali przed przejmowaniem obcych obyczajów, atakowali idee napływające z zagranicy. W twórczości chwalono zalety wiejskiego życia. Poezja- ukazywała także problemy i charakterystykę stanu szlacheckiego. W Polsce rozwinęło się w tamtym czasie PAMIĘTNIKARSTWO. PAMIĘTNIK - utwór prozą opowiadający o wydarzeniach, których autor był uczestnikiem lub naocznym świadkiem. PRZEDSTAWICIELE POEZJI ZIEMIANSKIEJ Jan Chryzostom Pasek: W Pamiętnikach Pasek ukazuje żywot ziemianina. Według poety dobry gospodarz to taki, który zajmuje się swoim otoczeniem, żyje w zgodzie z naturą, prawdziwy Sarmata, który nie interesuje się dworskimi intrygami, a kocha się w życiu wiejskim i spokojnym. Taki też obraz rysuje ziemianom barok - taki ideał mają spełniać.