Mapa mentalna baroku

Literatura baroku to złożony i wielowątkowy okres w historii polskiej kultury. Mapa mentalna przedstawiona w podręczniku "Sztuka wyrazu" dla klasy 1 $część 2$ doskonale ilustruje główne nurty i cechy tej epoki.

Barok ramy czasowe:

• W Europie: koniec XVI w. - początek XVIII w.
• W Polsce: ok. 1580-1730

Cechy baroku w literaturze i sztuce:

1. Wewnętrzne rozdarcie
2. Przeciwności
3. Kontrast
4. Koncept
5. Olśnienie
6. Zadziwienie
7. Zaskoczenie

Definition: Koncept w literaturze barokowej to pomysłowy, często zaskakujący sposób przedstawienia tematu, oparty na nieoczekiwanych skojarzeniach i grze słów.

Najważniejsze nurty baroku:

1. Kontrreformacja - ruch w Kościele katolickim, którego głównymi elementami były: Sobór trydencki Święte Oficjum Indeks ksiąg zakazanych Działalność jezuitów
2. Sarmatyzm - ideologia szlachecka charakteryzująca się: Dumą narodową Tradycją Megalomanią

Highlight: Sarmatyzm był kluczowym elementem kultury polskiej w okresie baroku, wpływającym zarówno na literaturę, jak i na styl życia szlachty.

3. Marinizm - styl poetycki skupiający się na: Kruchości życia Koncepcji "vanitas vanitatum" $marność nad marnościami$

Literatura baroku twórcy i główne nurty:

1. Literatura dworska: Poezja ziemskich rozkoszy $J.A. Morsztyn, D. Naborowski$ Poezja metafizyczna $M. Sęp Szarzyński, D. Naborowski$
2. Literatura ziemiańska: W. Potocki J.Ch. Pasek
3. Literatura plebejska: Jan z Kijan

Example: Przykładem literatury ziemiańskiej jest "Pamiętnik" Jana Chryzostoma Paska, barwny opis życia szlacheckiego w XVII wieku.

Filozofia baroku była reprezentowana przez takich myślicieli jak:

1. Kartezjusz - autor słynnego stwierdzenia "Myślę, więc jestem" oraz "Wątpię, więc myślę".
2. Pascal - twórca koncepcji "człowieka jako trzciny myślącej".

Quote: Kartezjusz: "Nie wystarczy mieć sprawny umysł, trzeba go jeszcze sprawnie używać."

Barok notatki do matury powinny uwzględniać również charakterystyczne cechy sztuki barokowej:

1. Malarstwo: Bogactwo kolorystyczne Światłocień Dynamizm
2. Rzeźba: Dynamizm postaci Patos Ekspresja
3. Architektura: Monumentalizm Bogate zdobnictwo

Highlight: Barok powtórzenie powinno obejmować wszystkie aspekty epoki: literaturę, sztukę, filozofię oraz kontekst historyczny i społeczny.

Barok - epoka przeciwieństw

Barok w Polsce to okres fascynujących przemian kulturowych i literackich, trwający od końca XVI do początku XVIII wieku. Epoka ta, nazywana często "epoką przeciwieństw", przyniosła ze sobą wiele nowych nurtów i idei, które znacząco wpłynęły na polską literaturę i sztukę.

Najważniejsze daty i pojęcia baroku:

1. Rok 1584 - śmierć Jana Kochanowskiego, uznawana za symboliczny początek baroku w Polsce.
2. Rok 1655 - potop szwedzki, wydarzenie historyczne, które odcisnęło piętno na literaturze tego okresu.

Vocabulary: Kontrreformacja - ruch w Kościele katolickim mający na celu zwalczanie reformacji i odnowę Kościoła.

Vocabulary: Metafizyka - w kontekście baroku oznacza zwrot ku duchowości i rozważaniom nad naturą bytu.

Vocabulary: Sarmatyzm - ideologia szlachecka w Polsce, oparta na przekonaniu o pochodzeniu szlachty polskiej od starożytnych Sarmatów.

Cechy baroku w literaturze obejmowały takie motywy jak vanitas $marność życia$, dance macabre $taniec śmierci$ oraz marinizm $styl poetycki charakteryzujący się nadużywaniem metafor i innych środków stylistycznych$.

Example: Przykładem marinizmu w polskiej poezji barokowej są utwory Jana Andrzeja Morsztyna, pełne wyszukanych metafor i konceptów.

Najważniejsi twórcy baroku to:

• Mikołaj Sęp Szarzyński
• Daniel Naborowski
• Jan Andrzej Morsztyn

Warto również wspomnieć o Williamie Szekspirze, którego dzieła, takie jak "Hamlet", "Makbet" czy "Romeo i Julia", miały ogromny wpływ na literaturę europejską tego okresu.

Highlight: Filozofia baroku charakteryzowała się powrotem do teocentryzmu, czyli stawiania Boga w centrum rozważań.

Jednym z najważniejszych filozofów tego okresu był Blaise Pascal, twórca słynnego "Zakładu Pascala" - argumentu za opłacalnością wiary w Boga. Pascal jest również autorem słynnego cytatu:

Quote: "Człowiek jest trzciną najsłabszą w przyrodzie, ale to trzcina myśląca."

Ta myśl doskonale oddaje barokowe rozdarcie między świadomością ludzkiej słabości a poczuciem wyjątkowości człowieka jako istoty myślącej.