Biblia

Alternatywny zapis:

ksiąg biblijnych: historyczne • mądrościowe (dydaktyczne) prorockie (profetyczne) ● 7. Język Biblii Księgi Starego Testamentu zostały napisane w językach hebrajskim i aramejskim. Księgi Nowego Testamentu – w języku greckim, z wyjątkiem Ewangelii według świętego Mateusza, która powstała w języku aramejskim. 8. Przekłady Biblii ● Septuaginta - tłumaczenie siedemdziesięciu; najstarszy przekład ST na język grecki; III-IIw. p.n.e. • Wulgata - przekład całej Biblii na język łaciński, autor św. Hieronim; IVw. n.e. • Biblia Jakuba Wujka - pierwszy przekład Biblii na język polski; 1599r. ● Biblia Tysiąclecia - jest przekładem z języków oryginalnych; 1965r. 9. Podstawowe pojęcia • kosmogonia - teoria na temat powstania świata • dekalog - dziesięć przykazań Bożych, które zostały przekazane za pośrednictwem Mojżesza, czego opis znajduje się w Księdze Wyjścia • profetyzm - proroctwo; zjawisko polegające na głoszeniu proroctw przez ludzi (proroków) powołujących się na natchnienie od Boga • vanitas vanitatum et omnia vanitas – z łaciny: marność nad marnościami i wszystko marność (zdanie przypisywane Salomonowi "Wulgata") • vanitas - motyw przemijania, podkreślający ulotność ludzkiego życia oraz nietrwałość dóbr materialnych • patriarchat - wzorzec kultury opartej na dominacji mężczyzn - do których należą wszelkie kluczowe funkcje związane z władzą, kultem religijnym czy rolą społeczną • miłość ewangeliczna - wypowiedziana przez Jezusa Chrystusa; każe traktować każdego bliźniego jak samego siebie oraz miłować nieprzyjaciół sacrum i profanum - sfera święta i ludzka • synkretyzm gatunkowy - kilka gatunków literackich, które są ze sobą połączone w jednym utworze • parabola - przypowieść; utwóry paraboliczne opisują realne i trudne problemy za pomocą stworzonych, ilustratywnych sytuacji • ewangelia - dobra nowina apokryfy - teksty o charakterze parabiblijnym, nie uznawane przez Chrześcijan jako natchnione biblizmy - wyrazy lub związki frazeologiczne mające swoje korzenie w Biblii ● 10. Kosmogonia biblijna a mitologiczna Kosmogonia - zespół wyobrażeń o genezie i początkowym stanie istnienia świata, właściwy wielu religiom @cellula.study Powstanie świata Świat powstał z ciemności w czasie sześciu dni. Dzień I światłość-dzień, oddzielenie światłości od ciemności, ciemność-noc Dzień II rozdzielenie wód, stworzenie nieba Dzień III oddzielenie wody od ziemi, stworzenie roślinności Dzień IV ciała niebieskie Dzień V stworzenie ptactwa i zwierząt morskich Dzień VI stworzenie zwierząt lądowych, stworzenie człowieka Dzień VII odpoczynek Biblia 11. Bohaterowie opowieści biblijnych Starego Testamentu Bóg Adam i Ewa - grzech pierwszych ludzi kochający, sprawiedliwy, opiekuńczy Mitologia Człowiek docenia dobroć i szczerość ofiary, modlitwy grzeszny, ciekawy świata, nieposłuszny. chce dorównać Bogu, zrzuca winę na innych Kain i Abel - pierwsze zabójstwo potrafi zabić, zazdrosny, mściwy @cellula.study Stwórca karzący, wymierzający sprawiedliwość, potępiający grzeszników, doceniający wiernych Mu każe człowieka za pychę, sprawiedliwy, wymierza karę nagradza tych, którzy ufają Mu bezgranicznie Arka Noego • pył • komary Wieża Babel - powstanie narodów i języków ● muchy pomór bydła • grad • szarańcza Salomon: sprawiedliwy, mądry Miłość matczyna jest bezgraniczna i zawsze chroni dziecko. posłuszny Bogu pyszny, chce dorównać Bogu, chce wydrzeć Jego tajemnice Abraham i ofiara z Izaaka Mojżesz Wielki Nauczyciel Ludzkości Jedna z najważniejszych postaci biblijnych. To on wyprowadził Żydów z niewoli egipskiej, zawarł z Bogiem przymierze na górze Synaj i otrzymał od Stwórcy tablice z Dziesięcioma Przykazaniami, czyli dekalogiem. Jako dziecko Mojżesz ocalał w cudowny sposób, gdy faraon nakazał zabijać chłopców żydowskich. Matka włożyła go wówczas do koszyka z trzciny i położyła na brzegu Nilu, a znalazła go i wychowała córka faraona. Bóg wybrał go na tego, który miał zaprowadzić Naród Wybrany do Ziemi Obiecanej. Ukazał mu się w krzaku gorejącym na pustyni. Rozmawiał z nim wiele razy i wielokrotnie wystawiał wiarę Mojżesza na ciężką próbę. Za zwątpienie Mojżesz nie wszedł do Ziemi Obiecanej, choć po czterdziestu latach wędrówki doprowadził tam Izraelitów. Plagi egipskie: • przemiana wód Nilu i całej wody w Egipcie w krew • żaby • ciemność • śmierć pierworodnych Król Salomon bezgranicznie ufa Bogu Sodoma i Gomora Był jedynym sprawiedliwym mieszkańcem grzesznej Sodomy. Postanowił ją zniszczyć, Bóg nie chciał jednak skazać na zagładę sprawiedliwego i szlachetnego Lota i jego rodziny. Wysłał więc anioła, który nakazał Lotowi i jego bliskim opuścić @cellula.study miasto, ale zastrzegł, że wychodząc z niego, nie będą mogli obejrzeć się, by zobaczyć karę zesłaną na Sodomę i Gomorę. Niestety, żona Lota nie wytrzymała i obejrzała się, a straszliwy widok sprawił, że skamieniała z przerażenia - zamieniła się w słup soli. Pozostaje symbolem nieposkromionej kobiecej ciekawości. 12. Biblijne związki frazeologiczne jabłko Adama - chrząstka anatomiczna przenieść się na łono Abrahama - zasłużony odpoczynek po śmierci człowieka bogobojnego, sprawiedliwego Kainowe znamię - piętno zbrodniarza zakazany owoc - rzecz kusząca, ale zabroniona sodoma i gomora - sytuacja wywołująca zamieszanie, chaos; zepsucie, rozpusta wieża Babel - zbiorowisko ludzi mówiących różnymi językami zamienić się w słup soli - zastygnąć w bezruchu z przerażenia lub zdumienia egipskie ciemności - zupełne, nieprzeniknione ciemności arka Noego - symbol przymierza, pokoju salomonowy wyrok - sprawiedliwe rozstrzygnięcie, wyrok uwzględniający interesy obu stron jota w jotę – ściśle, dokładnie, identycznie chować coś pod korcem - ukrywać coś, trzymać w tajemnicy rzucać perły przed świnie - dawać coś cennego komuś, kto na to nie zasługuje 13. Księga Hioba Hiob był bogobojnym i sprawiedliwym człowiekiem. Cieszył się licznym potomstwem i wielkim bogactwem. Za sprawą szatana Bóg pozwala doświadczyć Hioba. Odbiera mu majątek oraz bliskich, ale Hiob nie ma pretensji do Boga. Wtedy Bóg zsyła na niego nieuleczalną chorobę - trąd, ale nawet mimo to Hiob nie zmienia swojej postawy. Bóg zobaczył, że Hiob jest Mu wierny, mimo cierpień jakie na niego zesłał. Oddał Hiobowi majątek i pomnożył go dwukrotnie, zwrócił rodzinę, a także wyleczył go i sprawił, że dożył spokojnej starości. Etapy cierpienia: dramatyczne pytanie ,,dlaczego ja?"; bunt przeciwko Stwórcy; bunt przeciwko światu i ludziom; niezaakceptowanie swojego cierpienia lub akceptacja cierpienia i nadanie mu sensu; Cierpienie nie jest karą za grzechy. Świadomie cierpi tylko człowiek, rozumie przyczyny cierpienia i możliwe jego skutki. Potrafi je zaakceptować i wyprowadzić ze swojego cierpienia jakieś dobro. Chrześcijanin włącza swoje cierpienie w cierpienie Chrystusa i dzięki temu widzi jego sens. Cierpienie jest właściwe tylko człowiekowi -decyduje o naszym człowieczeństwie. @cellula.study Obraz Leona Bonnata ,,Hiob" Postać Hioba jest ukazana bardzo realistycznie, z drobiazgowo odtworzonym każdym szczegółem (widoczne są mięśnie, żyły). Ekspresję obrazu zwiększa zastosowanie światłocienia (bardziej uwidoczniona postać). 14. Księga Psalmów Psalm - pieśń modlitewna Żydów; w Biblii jest ich 150 (Księga Psalmów); autorzy: król Dawid, Mojżesz (1), król Salomon (2); rodzaje: pokutny, chwalebny, błagalny, dziękczynny, żałobny, mądrościowy, prorocki; utwór przeznaczony do wykonywania przy akompaniamencie instrumentów; zbiór psalmów to Psałterz. ● Bóg Stwórca człowieka ● ma Władzę nad człowiekiem • oczekuje szacunku • oczekuje od człowieka radosnej wiary opiekuńczy Psalm 100 dziękczynny . źródło dobra ● łaskawy ● wieczny ● oczekuje podziękowań od człowieka wysłuchuje próśb człowieka przebacza grzechy jest nadzieją dla człowieka • łaskawy • odkupi człowieka ze wszystkich jego grzechów miłosierny Psalm 130 - pokutny • jest stworzony przez Boga ● oddaje się pod władzę Boga • opiekuje się człowiekiem • daje człowiekowi wolną wolę dodaje sił człowiekowi zawsze jest przy człowieku • jest pocieszeniem dla Człowiek • potrzebuje chwalić Stwórcę ● z radością Mu służy pod opieką Boga chwali i błogosławi Boga chce, aby Bóg wysłuchał próśb ● grzeszny • pokłada nadzieję w Bogu • gotowy przyjąć słowa skierowane do niego przez Boga Psalm 23 - pochwalny ● oczekuje Pana ● pokorny i uległy ● potrzebuje łaski Boga ● potrzebuje miłosierdzia boskiego • bojaźliwy • jest pod opieką Boga Bóg daje mu wszystko czego potrzebuje ● nie boi się, ponieważ wie, że Bóg jest zawsze przy nim @cellula.study ● ● człowieka chroni go źródło dobra przez całe życie ludzkie • przygotował mieszkania dla ludzi w niebie .daje człowiekowi to czego potrzebuje 15. Pieśń nad Pieśniami Jedna z ksiąg ST, księga mądrościowa (dydaktyczna), ma charakter liryczny. Obraz miłości: bardzo mocna miłość silniejsza niż śmierć Symbolika Księgi: w kulturze żydowskiej - oblubieniec – Bóg; oblubienica - Naród Wybrany w kulturze chrześcijańskiej - oblubieniec - Jezus; oblubienica - Kościół/dusza człowieka Oblubienica: głowa - złoto włosy-kiście winogron, kruk oczy - gołębie zęby - mleko policzki - balsamiczne kwietniki wargi - mirra, lilia ręce - wysadzane ze złota topazami tors - rzeźba z kości słoniowej pocieszany przez Boga dobroć i łaska Boga towarzyszą mu przez całe jego życie • jego celem jest zamieszkanie w domu Pańskim nogi - kolumny z alabastru postać - cedry • Oblubieniec: postać - - wysmukła palma piersi - grona winne oddech zapach jabłek usta - wyborne wino 16. Przypowieści Przypowieść (parabola) - gatunek literacki wywodzący się z Biblii; krótka opowieść narracyjna napisana prostym językiem; oprócz znaczenia dosłownego ma ukrytą treść; ma charakter dydaktyczny (pouczający) Przypowieść o synu marnotrawnym Młodszy z braci zabrał część swojego majątku i roztrwonił go. Powrócił do ojca i poprosił go o przebaczenie. Ojciec ucieszył się z jego powrotu i urządził na jego cześć ucztę. Starszy syn był zazdrosny, że jemu ojciec nie wyprawił uczty, pomimo tego, że zawsze był mu wierny Pouczenie: Ojciec - Bóg syn marnotrawny - człowiek odchodzący od wiary @cellula.study Bóg jest miłosierny i cieszy się z każdego nawróconego grzesznika. Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie Człowiek został napadnięty przez zbójców. Kapłan i lewita, którzy szli tą drogą, nie pomogli mu. Samarytanin opatrzył tego człowieka i zawiózł go do gospody. Kazał gospodarzowi troszczyć się o rannego i zapłacił mu za opiekę. Pouczenie: Wielka sztuką jest okazać bliźniemu bezinteresowną pomoc. Miłość do bliźniego jest zawarta w przykazaniach danymi przez Jezusa. Przypowieść o siewcy Siewca szedł i rozsypywał nasiona. Te, które padły na drogę, zostały wydziobane przez ptaki. Te, które padły na skały, uschły, gdy wzeszło słońce, bo nie miały korzeni. Inne ziarna padły między ciernie, ale nie mogły wyrosnąć, bo ciernie zagłuszyły je. Tylko te ziarna, które padły na ziemię żyzną wydały plon. Pouczenie: siewca-Bóg ziarna-Słowo Boże ziarna na drodze-człowiek, który słucha o Bogu, ale nie rozumie Go ptaki-szatan, który niszczy to, co zasiane w sercu człowieka ziarna na skałach-człowiek, który słucha Słowa i przyjmuje je z radością, ale jest niestały, gdy przyjdzie cierpienie, załamuje się słońce - cierpienie, prześladowanie ziarna między cierniami-człowiek, który słucha Słowa, ale troski doczesne zagłuszają Słowo i staje się ono bezowocne ciernie-materializm,troski doczesne ziarna na żyznej ziemi-nauka Chrystusa, która jest przyjęta przez człowieka, zrozumiana przez niego i wydająca plon Przypowieść o chwaście Człowiek posiał dobre ziarno na swojej ziemi. Nocą nieprzyjaciel nasiał chwastu między pszenicę. gdy rośliny urosły, słudzy zauważyli chwasty między kłosami. Chcieli wyrwać chwasty, ale gospodarz zabronił im tego, aby nie wydawali przypadkiem dobrego ziarna. Powiedział im, że makarze żniwiarzom zebrać chwast, związać go i spalić, a pszenicę umieścić w spichlerzu. Pouczenie: siewca-Syn Człowieczy ziemia-cały świat dobre ziarno-synowie Królestwa Bożego, ludzie dobrzy nieprzyjaciel-szatan chwast-synowie złego, źli ludzie żniwa-koniec świata żniwiarze-aniołowie Przy końcu świata Syn Człowieczy pośle aniołów, którzy zbiorą wszystkich zgorszonych i poślą ich do piekła. @cellula.study Przypowieść o pannach roztropnych i nierozsądnych Dziesięć panien wyszło na spotkanie pana młodego. Panny nierozsądne wzięły ze sobą lampy, ale nie zabrały oliwy. Panny roztropne zaś wzięły lampy oraz oliwę w naczyniach. Gdy pan młody spóźnił się, panny usnęły. Kiedy pan młody był już blisko, panny nierozsądne poprosiły panny rozsądne o danie im trochę oliwy do lamp. Lecz panny roztropne odpowiedziały im, że wtedy nie wystarczyłoby oliwy dla ich obu. Panny nierozsądne poszły więc kupić oliwę. wtedy nadszedł pan młody i panny roztropne udały się z nim na ucztę weselną. Później przyszły panny nierozsądne, lecz pan nie chciał ich wpuścić. Pouczenie: pan młody-Bóg panny roztropne-ludzie przygotowani na przyjście Pana panny nierozsądne-ludzie, którzy nie czekają na przyjście Pana uczta z panem młodym-życie wieczne w niebie Przypowieść jest alegorią Sądu Ostatecznego. Porusza też problem niepewności, gdyż żaden człowiek nie wie, kiedy nadejdzie Dzień Sądu, lecz powinien być na niego przygotowany. 17. Hymn o miłości św. Pawła Hymn o miłości często zestawia się i porównuje z Pieśnią nad Pieśniami. Oba utwory dotyczą tego samego tematu, oba wielbią i chwalą miłość, jednakże w zupełnie różny sposób. W starotestamentowej Pieśni... miłość została sportretowana poprzez obrazy zmysłowe, natomiast św. Paweł odwołuje się do określeń abstrakcyjnych, psychicznych, do wartości niematerialnych. 18. Apokalipsa św. Jana autor św. Jan • najbardziej tajemnicza księga NT • księga prorocza (profetyczna) • wiele symboli • objawiona na wyspie Patmos, na którą został zesłany wskutek prześladowań Apokalipsa (j.gr.) - objawienie, odsłonięcie czegoś co było zakryte; w sensie literackim: gatunek literacki, który opisuje koniec świata, życie wieczne i przeznaczenie człowieka, ma charakter wizji Czterej jeźdźców Apokalipsy: zwycięstwo - łuk wojna - miecz głód - waga śmierć - trójząb Sposób przedstawienia końca świata: sposób bardzo zaplanowany, uporządkowany, chronologiczny, zgodnie z określoną kolejnością nastrój poważny, przerażający, pełen grozy i tajemniczości @cellula.study