Przedmioty

Język polski

Sztuka

Maciej pieprzyca "chce się żyć" (film)

Postawa życiowa i relacje międzyludzkie

993

•

4 mar 2023

•

2 strony

Budowa i struktura słowotwórcza wyrazów

Name: Knowunity
Brand: Knowunity

werka

@vverkaa_nootess

Słowotwórstwo to fascynująca dziedzina języka polskiego, która pokazuje, jak wyrazy... Pokaż więcej

Budowa słowotwórcza wyrazów

W języku polskim wiele słów powstało od już istniejących wyrazów. Takie nowo utworzone słowa nazywamy wyrazami pochodnymi, natomiast wyrazy, od których je utworzono, to wyrazy podstawowe.

Przykłady:

wyraz podstawowy: brać → wyraz pochodny: wybrać
wyraz podstawowy: brać → wyraz pochodny: biorca

Warto zauważyć, że niektóre wyrazy pochodne mogą stać się wyrazami podstawowymi dla kolejnych słów:

wyraz podstawowy: wybrać → wyraz pochodny: wybranie
wyraz podstawowy: biorca → wyraz pochodny: biorca

Ważna Metoda: Kiedy mamy problem z ustaleniem, który wyraz jest podstawowy, a który pochodny, możemy zastosować parafrazę słowotwórczą. Jest to wyjaśnienie analizowanego słowa, w którym pojawia się wyraz podstawowy.

Przykłady parafrazy słowotwórczej:

kotek - mały kot $kot→kotek$
biegacz - ten, który biega $biegać→biegacz$

Wyrazy pochodne mają określoną strukturę i składają się z:

Tematu słowotwórczego - to część wspólna wyrazu pochodnego i wyrazu podstawowego
Formantu - to cząstka, za pomocą której tworzy się nowy wyraz

Przykłady budowy słowotwórczej:

dom → domek = dom- $temat$ + -ek $formant$
jechać → podjechać = -jechać $temat$ + pod- $formant$

Oboczności w temacie słowotwórczym

W temacie słowotwórczym często dochodzi do oboczności, czyli wymiany, zaniku lub pojawienia się głosek podczas tworzenia wyrazów pochodnych.

Przykłady:

narta → narciarz oboczność: t/ć $t wymienia się na ć$ formant: -arz
wilk → wilczy oboczność: k/cz formant: -y

Zjawisko Językowe: Oboczności to naturalne zmiany głoskowe, które ułatwiają wymowę nowych wyrazów. Bez nich język polski brzmiałby mniej harmonijnie i byłby trudniejszy do wymawiania.

Oboczności w wyrazach pochodnych można podzielić na cztery główne kategorie:

Wymiana samogłosek, np: a:e $las → leśny$ a:ó $skracać → skrót$ e:ó $kościelny → kościół$
Wymiana spółgłosek, np: k:cz $rak → raczek$ r:rz $rower → rowerzysta$ ch:sz $mucha → muszka$
Zmiana spółgłoski twardej na miękką, np: n:ń $pan → pański$ b:bi $żaba → żabi$
Pojawienie się samogłoski ą w niektórych wyrazach rodziny, np: e:ą $mech → mchowaty$ o:ą $wyborca → wybrać$

Ta wiedza o oboczności jest bardzo przydatna przy analizie słowotwórczej i pomoże Ci zrozumieć, dlaczego pewne wyrazy zmieniają swoją formę podczas tworzenia wyrazów pochodnych.

Podobne notatki

Kamienie na Szaniec Bohaterowie

868

,,Śmierć Pułkownika"

2161

cynicy, cynizm, język polski, filozofia

638

Więcej

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Aplikacja jest bardzo prosta i dobrze przemyślana. Do tej pory znalazłem wszystko, czego szukałem i mogłem się wiele nauczyć z innych notatek! Na pewno wykorzystam aplikację do pomocy przy robieniu prac domowych! No i oczywiście bardzo pomaga też jako inspiracja do robienia swoich notatek.

Stefan S

użytkownik iOS

Ta aplikacja jest naprawdę świetna. Jest tak wiele notatek i pomocnych informacji [...]. Moim problematycznym przedmiotem jest język niemiecki, a w aplikacji jest w czym wybierać. Dzięki tej aplikacji poprawiłam swój niemiecki. Polecam ją każdemu.

Samantha Klich

użytkownik Androida

Wow, jestem w szoku. Właśnie wypróbowałam aplikację, ponieważ widziałam ją kilka razy reklamowaną na TikToku jestem absolutnie w szoku. Ta aplikacja jest POMOCĄ, której potrzebujesz w szkole i przede wszystkim oferuje tak wiele rzeczy jak notatki czy streszczenia, które są BARDZO pomocne w moim przypadku.

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Aplikacja jest po prostu świetna! Wystarczy, że wpiszę w pasku wyszukiwania swój temat i od razu mam wyniki. Nie muszę oglądać 10 filmów na YouTube, żeby coś zrozumieć, więc oszczędzam swój czas. Po prostu polecam!

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Korzystam z Knowunity od ponad roku i jest mega! Najlepsze opcje z tej apki: ⭐️ Gotowe notatki ⭐️ Spersonalizowane treści ⭐️ Dostęp do chatu GPT W WERSJI SZKOLNEJ ⭐️ Konwersacje z innymi uczniami 🤍 NAUKA WRESZCIE NIE JEST NUDNA 🤍

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Stefan S

użytkownik iOS

Samantha Klich

użytkownik Androida

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Przedmioty

Język polski

Sztuka

Maciej pieprzyca "chce się żyć" (film)

Postawa życiowa i relacje międzyludzkie

Język polski

•

993

•

4 mar 2023

•

2 strony

Budowa i struktura słowotwórcza wyrazów

werka

@vverkaa_nootess

Słowotwórstwo to fascynująca dziedzina języka polskiego, która pokazuje, jak wyrazy ewoluują i tworzą nowe znaczenia. Dzięki znajomości budowy słowotwórczej możemy lepiej zrozumieć, skąd pochodzą słowa, których używamy na co dzień. Odkryjemy, że wiele wyrazów w naszym języku to nie przypadkowe... Pokaż więcej

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Budowa słowotwórcza wyrazów

W języku polskim wiele słów powstało od już istniejących wyrazów. Takie nowo utworzone słowa nazywamy wyrazami pochodnymi, natomiast wyrazy, od których je utworzono, to wyrazy podstawowe.

Przykłady:

wyraz podstawowy: brać → wyraz pochodny: wybrać
wyraz podstawowy: brać → wyraz pochodny: biorca

Warto zauważyć, że niektóre wyrazy pochodne mogą stać się wyrazami podstawowymi dla kolejnych słów:

wyraz podstawowy: wybrać → wyraz pochodny: wybranie
wyraz podstawowy: biorca → wyraz pochodny: biorca

Ważna Metoda: Kiedy mamy problem z ustaleniem, który wyraz jest podstawowy, a który pochodny, możemy zastosować parafrazę słowotwórczą. Jest to wyjaśnienie analizowanego słowa, w którym pojawia się wyraz podstawowy.

Przykłady parafrazy słowotwórczej:

kotek - mały kot $kot→kotek$
biegacz - ten, który biega $biegać→biegacz$

Wyrazy pochodne mają określoną strukturę i składają się z:

Tematu słowotwórczego - to część wspólna wyrazu pochodnego i wyrazu podstawowego
Formantu - to cząstka, za pomocą której tworzy się nowy wyraz

Przykłady budowy słowotwórczej:

dom → domek = dom- $temat$ + -ek $formant$
jechać → podjechać = -jechać $temat$ + pod- $formant$

Zarejestruj się, aby zobaczyć notatkęTo nic nie kosztuje!

Dostęp do wszystkich materiałów

Popraw swoje oceny

Dołącz do milionów studentów

Rejestrując się akceptujesz Warunki korzystania z usługi i Politykę prywatności.

Oboczności w temacie słowotwórczym

W temacie słowotwórczym często dochodzi do oboczności, czyli wymiany, zaniku lub pojawienia się głosek podczas tworzenia wyrazów pochodnych.

Przykłady:

narta → narciarz oboczność: t/ć $t wymienia się na ć$ formant: -arz
wilk → wilczy oboczność: k/cz formant: -y

Zjawisko Językowe: Oboczności to naturalne zmiany głoskowe, które ułatwiają wymowę nowych wyrazów. Bez nich język polski brzmiałby mniej harmonijnie i byłby trudniejszy do wymawiania.

Oboczności w wyrazach pochodnych można podzielić na cztery główne kategorie:

Wymiana samogłosek, np: a:e $las → leśny$ a:ó $skracać → skrót$ e:ó $kościelny → kościół$
Wymiana spółgłosek, np: k:cz $rak → raczek$ r:rz $rower → rowerzysta$ ch:sz $mucha → muszka$
Zmiana spółgłoski twardej na miękką, np: n:ń $pan → pański$ b:bi $żaba → żabi$
Pojawienie się samogłoski ą w niektórych wyrazach rodziny, np: e:ą $mech → mchowaty$ o:ą $wyborca → wybrać$

Ta wiedza o oboczności jest bardzo przydatna przy analizie słowotwórczej i pomoże Ci zrozumieć, dlaczego pewne wyrazy zmieniają swoją formę podczas tworzenia wyrazów pochodnych.

Podobne notatki

Kamienie na Szaniec Bohaterowie

868

,,Śmierć Pułkownika"

2161

cynicy, cynizm, język polski, filozofia

638

Więcej

Nie ma nic odpowiedniego? Sprawdź inne przedmioty.

Zobacz, co mówią o nas nasi użytkownicy. Pokochali nas — pokochasz też i Ty.

4.9/5

App Store

4.8/5

Google Play

Stefan S

użytkownik iOS

Samantha Klich

użytkownik Androida

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS

Stefan S

użytkownik iOS

Samantha Klich

użytkownik Androida

Anna

użytkownik iOS

Kocham tę aplikację! Pomaga mi w zadaniach domowych, motywuje mnie i polepsza mi dzień. Dzięki tej aplikacji moje oceny się poprawiły. Lepszej aplikacji nie znajdę!🩷

Patrycja

użytkowniczka iOS

Super aplikacja! Ma odpowiedzi na wszystkie zadania. Testuję ją od paru miesięcy i jest po prostu perfekcyjna.

Szymon

użytkownik Android

Super aplikacja do nauki i sprawdzania wiedzy. Można znaleźć notatki z WSZYSTKICH przedmiotów. Polecam tym, którzy celują w oceny 5 i 6 😄

Szymon

użytkownik iOS

Kuba T

użytkownik Androida

W szkole byłem bardzo kiepski z matematyki, ale dzięki tej aplikacji radzę sobie teraz lepiej. Jestem bardzo wdzięczny, że ją stworzyliście.

Kriss

użytkownik Androida

Gosia

użytkowniczka Android

Bardzo lubię aplikację Knowunity, ponieważ pomaga mi w nauce. Odkąd ją mam moje oceny się poprawiają :)

Sara

użytkowniczka iOS

Aplikacja jest niezawodna! Polecam 👍💙

Krzysztof

użytkownik Android

Bardzo fajna aplikacja. Pomaga przygotować się do sprawdzianu, kartkówki lub odpowiedzi ustnej.

Oliwia

użytkowniczka iOS