Budowa słowotwórcza wyrazów

W języku polskim wiele słów powstało od już istniejących wyrazów. Takie nowo utworzone słowa nazywamy wyrazami pochodnymi, natomiast wyrazy, od których je utworzono, to wyrazy podstawowe.

Przykłady:

• wyraz podstawowy: brać → wyraz pochodny: wybrać
• wyraz podstawowy: brać → wyraz pochodny: biorca

Warto zauważyć, że niektóre wyrazy pochodne mogą stać się wyrazami podstawowymi dla kolejnych słów:

• wyraz podstawowy: wybrać → wyraz pochodny: wybranie
• wyraz podstawowy: biorca → wyraz pochodny: biorca

Ważna Metoda: Kiedy mamy problem z ustaleniem, który wyraz jest podstawowy, a który pochodny, możemy zastosować parafrazę słowotwórczą. Jest to wyjaśnienie analizowanego słowa, w którym pojawia się wyraz podstawowy.

Przykłady parafrazy słowotwórczej:

• kotek - mały kot (kot→kotek)
• biegacz - ten, który biega (biegać→biegacz)

Wyrazy pochodne mają określoną strukturę i składają się z:

• Tematu słowotwórczego - to część wspólna wyrazu pochodnego i wyrazu podstawowego
• Formantu - to cząstka, za pomocą której tworzy się nowy wyraz

Przykłady budowy słowotwórczej:

• dom → domek = dom- (temat) + -ek (formant)
• jechać → podjechać = -jechać (temat) + pod- (formant)