Alternatywny zapis:

3 córki = 3 mojry (uosobienie losy, nieubłaganych praw świata - boginie życia i śmierci), ↳ Mojry: • Kloto,Prądka" - prędzie, •Lachesis Udzielająca"- streie, • Atropos → Nieodwracalna" - precina, • znały przyszłość ludzi i bogów - jedyne ponad bogami olimpijskimi, Afrodyta- Wenus : W • bogini mitości i piękna, córka Zeusa (lub Uranosa- z odciętych organów płciowych), • żona Hefajstosa, • kochanka Aresa, ● atrybuty: róża, jablko, ↳ Eros (Amor, Kupidyn), L Ares - Mars (syn Zeusa i Hery): • bóg wojny - nikczemnej, patron bezwzględnych dowódców, ● atrybuty: hetm, zbroja, miecz, koń, uczyt bohaterstwa i odwagi, potrafit sprowadzić pokój, • dawca siły, wytrzymałości, potrafiT zesłać lęk i tchónostwo, Atena - Mineria: rozum, mądrość, • bogini pokoju i słusznej wojny, • uzbrojona wyskoczyła z głowy Zeusa, atrybuty: tarcza, dzida, nelm, sowa i dnewo oliwne, Apollo (syn Zeusa i Leto): bog stońca, światta i wyroczni, patron poezji, sztuk, nauk, muzyki, • Predstawiany jako piękny, atrybuty: instrument (np.liva), wawnyn (laur), ↳ Artemida - Diana: • siostra Apolla, • bogini- dziewica lasów, gór, Towów, dzikich zwienąt, księżyca i szczęśliwego porodu, •atry buty: Tuk, strzały, koTczan, Tania, Hefajstos Wulkan (syn Zeusa i Hery): • bóg ognia, kowali, złotników, opiekun rękodzielników, • miejsce: Etna, • kulawy, pracowity, wykuwat pioruny dla Zeusa Dionizos - Bachus (syn Zeusa i śmiertelniczki) • bóg wina, płodności przyrody, • latorośl owinięta wokół laski, •Dionizje greckie święto (Wielkie Dionizje: tragedia, Mate Dionizje: komedia), • bachanalia - obrądek nymski (później orgie), Posejdon - Neptun (brat zeusa): • bóg món i oceanów, • ojciec cyklopa Polifema, • atrybuty: trójząb, delfiny, tryton → pół człowiek, pół ryba, rydwan 2 hippokampami → pót koń, pót ryba, Hades - Pluton (brat Zeusa). i straty dla Erosa, • bóg zmarTych, władca świata podziemnego, • mąż Persyfony (Kory), opiekunka ogniska domowego, bogów, • atrybuty: Cerber, granat, • surowy, budziT lęk, ale sprawiedliwy (nie należy utożsamiać go z szatarem), Hestia (siostra Zeusa): ● naj Tagodniejsza 2 • miejsce: tylko Olimp, • atrybuty: pochodnia, ognisko, berto. poglądy filozoficzne starożytnych Greków ↳ "Grecja ojczyzną filozofii, - przyczyny: • cechy charakteru: odwaga (ekspansja terytorium), dociekliwość (wątpienie w przekaz tradycyjing) demokracja, cel- całościoke poznanie: np. arche- poszukiwanie podstawowej zasady bytu, np. Heraklit z Efezu uważa, że ogień znajduje się w ciągłym ruchu (Pontorej-wszystko płynie), dwa poglądy na temat istoty rzeczywistości: • materializm - tylko materia, • idealizm - dominuje duchowość, ale materialność jest obecna, platonizm (Platon- idealista): • Reczywistość jest niedoskonałym odwzorowaniem świata idei, • poznanie: prawdzine - w głębi duszy przypomnienie sobie tego, co wiedzieliśmy pred narodzinami (pomoc- En.intelektualne), cel- absolutne piękno i dobro, świata materialnego - wiedza pozorna, drugorzędna, oparta na zmysTach, ↳ Arystotelesluczeń Platona): • świat - charakter materialny i duchowy, • każda necz to połączenie materii 2 niematerialng formą (idea), Hierarchiczne uporządkowanie bytów! Absolut człowiek zwieneta rośliny ↳ kalokagatia - prekonanie, że człowiek powinien Tączyć w sobie doskonałość Moralną i fizyczną, piękno duchowe i cielesne, • Sokrates: - zasady moralne są state i dostępne dla każdego - uważał, że treba słuchać wewnętrznego głosu ostnegającego pred czynieniem zła, Wiem, że nic nie wiem", 11 jego mowy mogły być niebezpieczne w stosunku do władzy, - - szkoły filozoficzne: - Epikurejczycy: nazwa od Epikura- greckiego filozofa, szczęście = usunięcie ze świata, ,,życie w ukryciu" z naturą i przyjaciółmi, strach pred śmiercią jest bezsensowny, ponieważ w istocie nas nie dotyczy. и u bo gdy istniejemy, śmierć jest nieobecna, a gdy tylko śmierć się pojawi, wtedy nas już Ne ma - epikuveizm- pochwate cnoty i ascezy, • Sceptycy: za swojego mistra i patrona uważali Pirrona 2 Elidy, - twierdził, że ponieważ nie wiemy jaka naprawdę jest rzeczywistość należy powstrzymać się od wydawania o Nej sądów - zapewni nam to wewnętrzny spokój, - ze względów praktycznych treba postępować zgodnie z rozsądkiem oraz podponądkować się prawom. sztuka antykee ANTYCZNY IDEAŁ PIĘKNA • umiar, oszczędność środków wyrazu, • doskonałość formy osiągnięta dzięki zastosowaniu kanonu- proporcji, wewnętrzny Tad, harmonia, równowaga, • rytmiczność, symetria, • naśladowanie natury (mimesis), co nie wyklucza iluzji. ● ↳ realizm- efeht fascynacji Greków pighnem fizycznym człowieka, La polichromie-mabwidła ścienne często o jaskrawych barwach, zdobiły świątynie, La mimesis - naśladowanie reczywistości w dzie Tach artystycznych, idealizacja- posągi bogów podkreślały ich potęgę, majestat, dostojność, we predstawiały ludzi starszych czy chorych, pinakoteki - pierwsze galerie obrazów, które powstały w starożytnośa, najsłynniejsza znajduje się na Akropolu w Atena ch. Marchetypy Larchetyp (prawzór) - prastary i niezmienny wzorzec, w którym zawarte są₂: wyobrażenia o świecie, zachowania i przeżycia religijne, prejawia się on poprzez obrazy i symbole, pojawia się w literature czy sztukach plastycznych, ↳archetypy w mitologii: • Orfeusz- artysta, • Demeter- opiekuńcza matka, • Prometeusz - buntownik (wobec władzy w imię własnych przekonań z • Syzyf- ktoś ukarany, • Ikar- manyciel, idealista. ↳archetypy w Biblii: • Judasz- zdrajca, • Salomon - mądry władca i sędzia. nawiązania do bohaterów mitów greckich kultura wysoka: nie tylko znani bohaterowie, • skłania do refleksji, reinterpretacja wyobrażeń antycznych, ● kontynuacja (przykład); Daria Zawałow: "yeszcze w zielone gramy' odwołanie do ikara, dominuje właśnie kontynuacja-nadal archetyp manyciela (Ikar), różnicą jest wielokrotnie podjęty lot. ● ~liryka grecka ↳ Tyrtajos: popkultura: znani bohaterowie, • nacisk na doświadczenia bohaterów, które umożliwiają osiągnięcie celu popkultury - rozrywki, kontynuacja wyobrażeń antycznych, • poezja tyrtejska- typ liryki o tematyce patriotycznej, nawołującej do walki w obronie ojczyzny (nazwa pochodzi od imienia poety - Tyntajosa), Safona: universalny obraz miłośel: - może być gwałtowna, - dobre i zTe preżycia, - bezsilność ↳ Anakreont: gotowością do cierpienia • elegia - gatunek rależący do liryki wywodzący się z greckiej pieśni żałobnej, poważny, w smutnym, melancholicznym tonie anakreontyki- utwory, które opisują pochwałę uczt, wino i gry miłosnej (kontekst - polskie piosenki biesiadne). MIEJSCA NACECHOWANE ZNACZENIOWO: (szczególnie ważne w utworze) •Początek • koniec • tytuł • motto rama (klamra) котрогусујпа Radziej. • dedykacja występują dedykacja ] teatr antyczny ↳ teaty grecki - narodził się on z uroczystości religijnych ku czci Dionizosa, ↳agon- coroczny konkurs u stóp Akropolu, w którym każdy z tnech uczestników wystawił try tragedie i jedną komedie, ↳ zasady. max 3 aktorów na scenie, który mogą grać więcej niż jedną postać, sztuce występowali tylko mężczyźni ( grali też kobiece vole), • aktory na nogach nosili koturny by być dobne widocznymi na scenie, • aktony na twarach nosili maski, które wzmacniały głos, wskazywały płeć, wiek postaci oraz rodzaj sztuki, ↳w teatne greckim prestregano zasady trech jedności: miejsca, akcji i czasu, najwięksi tragicy greccy: Ajschylos, Sofokles i Eurypides, konstrukcja tragedii: PROLOG PARODOS EPEYSODIA STASIMONY EXODOS, ↳najwięksi komediopisane rymscy: Plauti Tevencjusz ~sytuacja kobiet w antyku • traktowane jak mebel, • chęć rozwodu musiały zgłosić i publicznie ujawnić, dziewczęta nie chodziły do szkół, • kobieta nie mogła spożywać posiłków z mężczyzną, większość z nich nie umiało pisać i czytać, • miały swój pokój w domu 4SPARTA: • miały więcej praw (m.in. do nauki, zawodu), brak ślubu = kava dla mężczyzn, ich zdanie się nie liczyło. ~Sparta męża i spotykały się z nim tylko na jego prośbę • miasto- państwo, • Leonidas • formacje bojowe → falanga, • Bitwa pod Termopilami (480 r. p.n.e.): - najbardziej znany Spartanin, - - 300 Spartan vs niezliczone jednostki persów, ·archetyp odwagi, poświęcenia życia dla ojczyzny, • Popkultura i pryktady): - gra League of Legends, film "300" (2006 r.). dzieła nawiązujące do antykee ↳ Ikayo Alato- neźba Igora Mitoraja: główne prestanie, aby nie poddawać się po upadku" i iść dalej, ↳ Prometeusz - obraz Gustave Moreau /gustaw moro/. lliada Homera "Iliada" Homera predstawia przede wszystkim epizod z z konfliktem pomiędzy Achillesem, a Agamemnomem, ↳ Przyczyny wojny trojańskiej: • preznaczenie (fatum), bogini Eris niezaproszonej na wesele Tetydy, • próżność tnech bogin: Ateny, Afrodyty i Heleny, • gniew • Parys PRy wybone najpiękniejszej bogini weruje się korzyśclami dla siebie samego: ATENA HER A kusi mądrością Parys mądrość łączy ze smutkiem i starością kusi bogactwem i utodra Parys Utadra kojany z byciem 2 : daleka od natury. końca wojny związany AFRODYTA 1 kusi miTo ścią najpiękniejszej wówczas Heleny ↓ udziaT Achillesa, kradzież palladionu- opiekuńczego pasążka bogini Ateny, • udziaT Odyseusza, ↳ CECHY EPOSU: Parys Hybrat miłość • złamanie prez Parysa zasady gościnności, gdy wywiózł Helenę ze Sparty, • pycha priamu - pomimo tysięcy Greków pod murami prekonanie o niezwyciężonych murach, Warunki zdobycia Troi: • rozpoczyna się inwokacją, • obszerny utwór epicki, wierszowany, • opowiada losy wybitnych, legendarnych bohaterów na tle wydarzeń pneTomowych dla danej społeczności, • ingerencje bogów, charakterystyczne środki językowe, ↳ topos (motyw) homo viatar- człowiek w obliczu wyzwania drogi, LOdyseusz - archetyp wędrowca (gdy ukazujemy nasze życie jako wędrówkę => archetyp każdego człowieka), ↳ czego uczą nas przygody Odysa: • 10 lat jako całe życie, • należy wracać do swoich koneni, • unikać pychy, • czasem mitos'c może znieualać, nie tworzyć prawdziwego szczęścia (Kalipso), • niekiedy treba wybrać mniejsze zło, coś poświęcić, • groźba demoralizacji, utraty wartości, decydująca o dobrym człowieczeństwie, życiu w społeczeństwie, • pięknu, nie zawsze towarzyszą wartości (syreny)- fatszywe piękno, Teby miasto nieszczęść L miasto Teby założył Kadmos, bez siostry), wracać mu do domu ↳okres rądów Kadmosa i jego żony Harmonii (córki Avesa i Afrodyty) został przerwany szeregiem tragedii m.in. corka, która się utopita czy wnuk, którego Nozszarpały psy, Z Niobe z bólu, ale nadal ↳ Ród Labdakidów: zabity Phozy + Lajos + Jokasta syna • Porucili je, ale preżyto powodu pychy (hybris) traci 14-ścioro dzieci, poczym kamienieje cierpi - kamień płacze, oślepia się, vozygnuje z' + Edyp władzy, dzie na tutaczkę I rodzeństwo It wiesza się + Eteokles + Polinejkes Ismena bratobójstwo ~Król Edyp ze strachu przed ojcem (który zabronit bólu wbiega wiesza się. Kreon + Eurydyka + wiesza się synowie powiesita się, gdy Antygona + camur L żywcem w jaskin: ↳ PLAN WYDARZEŃ: 1. Edyp zapewnia, że odszuka i ukara zabójcę Lajosa. 2. Tevezjasz nie wyjawia Edypowi imienia mordercy- rodzi się konflikt, 3. Kłótnia Kreona i Edypa/zarzut spisku). 4. Jokasta opowiada o okolicznościach śmierci Lajosa. 5. Edyp odkrywa prawdę o swoich rodzicach. 6. Yokasta zrozpaczona wybiega z pałacu. do patacu. 7. Edyp z 8. Jokasta 9. Edyp oślepia się czas: 1 dzień, i prosi Kreona ♥ Hajmon + przeszywa się mieczem • byt dobrym mężem i synem, • byt dobrym, sprawiedliwym władcą, wygnanie. ↳ Edyp: • był honorowy, • cheiat nie dopuścić do spełnienia przeznaczenia, • Szczególna troska dia córek, • spetnit obietnice dara mieszkańcom jest słowny, • zdolny do poświęcenia (nawet własnego życia), • byt troskliwym ojcem, Lwyobrażenie życia człowieka ukazane przez wypowiedzi chóru : • marność życia, nawet mądrość, czyny wybitne (pokonanie sfinksa), nie uchroniq człowieka przed bólem i karą, ● • zawsze trzeba być przygotowanym na gorsze, nie należy wyolbrzymiać chwil szczęśliwych. wizerunek herosów w huiltame! ↳ hevos - archetyp, prawzór, antyczni hevosi: ● Achilles, • Hektor, Odyseusz. CECHY KULTURY POPULARNEY: • preciwieństwo kultury elitarnej, schematyczność, przewidywalność, uproszczenia (postaci czarno-białe), pnejaskrawienia, Tatwa w odbione, • cel: rozrywka, Tatwe utożsamienia, • wpisana w komercyjność, • dominuje prekaz wizualny - filmy, komiksy, gry komputerowe. wojna trojańska CECHY ANTYCZNYCH HEROSÓW • POCHODZENIE - wyższe pochodzenie, • WYGLĄD ZEWNĘTRZNY- urodziwi, umięśnieni, • UMIEJĘTNOŚCI-walka, doskonałość w PosTugiwaniu się broniq, • WAŻNE WARTOŚCI (AKSJOLOGIA)- naród, sTawa, mienie, gościnność, przyjaźń, PLAN WYDARZEŃ: 1. Slub Tetydy (boginka morska) z Peleusem (człowiek, książe tesalski). 2. Przybycie niechcianego gościa- Eris (bogini niezgody). 3. Rzucenie złotego jablka pnez Eris i spór pomiędzy boginiami. 4. Dzeus wybiera Parysa na sędzie sporu. CECHY CHARAKTERU - odwaga, może: ulegać emocjom, być okrutny; ceni przyjemność życia, ● · LOSY - ingerują w nie bogowie, dokonują Nepreciętnych czynów. 5. Pavys sądzi trzy boginie (Here, Atene i Afrodytę). 6. Pavys wybiera Afrodytę i wraca na dwóv królewski. 7. Porwanie żony Menelaosa pnez Parysa. 8. Postanowienie wojny 9. objęcie dowództwa prez Agamemnona. 10. Gotowość wojsk Hellady, brak Achillesa - bez niego Troja nie będzie zdobyta (prepowiednia). 14. Wróżba Kalchasa dopiero w 15. Atak na Troję. 11.Odyseusz odnajduje Achillesa. 12. Nowa przeszkoda - brak wiatru na moru, okręty nie mogą się poruszać. 13. Ofiarowanie córki Agamemnoma. 10 roku walki zwyciężą Trojan. - 16. Turnieje poszczególnych rycery. 17. Spetnienie się prepowiedni kalchasa. 18. Spór pomiędzy Agamemnonem, a 19. zabójstwo Patroklosa popeTnione przez Hektora. 20. Ogromna rozpacz Achillesa po smieve: pnyjaciela. 21. Halka Achillesa z Hektorem. Achilles zwycięża 22. Achilles oddaje Achillesem (o branke). zwłoki ojcu pogrążonemu w rozpaczy (ojca Hektora). przez straT Parysa (4 piętę). 23. Achilles umiera 24. Któtria Ajaksa i Odyseusza o zbroję po Achillesie (wygrywa Odyseusz). 25. Ajaks zabija się. 26. śmierć Parysa. 27. Wykradzenie Palladionu z Troi przez Odyseusza. 28. Opuszczenie Troi рпеч Greków. 29. Zauważenie drewnianego konia. 30. Chęć wprowadzenia go 31. koń" w 11 do miasta, protest Laokoona. mieście, okazuje się być podstępem. 32. Podstęp Odyseusza - atak. 33. Zdobycie Troi. L MIT TROYA przyczyna hybris (pycha) Odysa ↓ kava Posejdona 10 lat → ITAKA (dom) 1. Kraj Lotafagów (groźba utraty: rodziny, pamięci = toisamości). 2. Spotkanie z syrenami (hipnotyczny Spiew, siTa odziaływania sztuki). 3. Kirke (premiana ludzi w świnie). 4. Trudny pnesmyk (groiba shat i pothova). wróci, odnuca 5. Wyspa Nimfy Kalipso (uratowała Odysa, zalotników obdanyTa miłością, ok. 8 lat pobytu (zniewolony pnez poczucie obowiązku i uczucie Nimfy). 6. Walka 2 zalotnikami we własnym domu. (syn Telemach żona Penelopa- archetyp wiernej żony) Penelopa czeka aż mąż Horacy ↳ pieśn- lingka, o różnorodnej tematyce, posiada regularną budowę (strofy, sylabiczność, współbrzmienia), melodyjna, ↳oda - livyka, utwór pochwalny, jak hymn, podniosły ton, różnica (od hymnu): w odzie często występują: apostrofy, odwołania do mitologii - oda powstała by wychwalać zwycięzców ignysk, peryfrazy, Horacy Wybudowałem pomnik" (exegi monumentum): • livyka bezpośrednia, wyznanie poety, U • adresatką jest dumny ze swych osiągnięć, przekonany o ich wartości, jest muza, od której oczekuje nagrody, ● nie wszystek umrę (tac. non omnis moviar) wiem że uniknie pognebu cząstka nie byle jaka, twórczość (myśli, uczucia, światopogląd, nadzieje, plany) • sztuka unieśmiertelnia twórcę. -uzupetnienie ↳ramy czasowe epoki: od połowy IV tysiąclecia p.n.e. do 476r. (upachodnionymskiego), ↳ kalokagatia - jedna z najważniejszych idei kształtujących życie stavożytnych Greków, przekonanie, że człowiek powinien łączyć w sobie doskonałość moralną i fizyczną, ↳ Stoicy (znany przedstawiciel: Zenon z Kition), zbudowany z biernej materii kosmos jest kształtowany przez czynną zasadę - gorące tchnienie, losy człowieka są z góry ustalone możemy się z nimi fylko pogodzić, przeszkodą są uczucia - należy się ich wyzbyć, przyjmować wszystko na spokojnie i kierować się rozumem ↳ tragizm - nieuchronne zmeranie bohatera do katastrofy, powodem są okoliczności narzucone z zewnątrz (nierozwiązywalny konflikt bądź działania fatum) Zbigniewa kultune literatura twórczość prykłady nawiązań do Antyku w Herberta, film- "Odyseja kosmiczna" Stanleya kubricka, teatr - Antygona, król Edyp, muzyka-zbrodnie kara" Davii Zawiałow. -