Sinusoida Krzyżanowskiego - przegląd epok literackich

Sinusoida Krzyżanowskiego to graficzne przedstawienie rozwoju epok literackich w literaturze polskiej, ukazujące zmiany w dominujących trendach i ideach od starożytności do początku XX wieku. Wykres ma formę sinusoidy, która oscyluje między dwoma biegunami: materią (wiedzą, rozumem) a duchem (wiarą, uczuciem).

Definicja: Epoka literacka to okres w rozwoju literatury charakteryzujący się dominującymi tendencjami, które pojawiają się w większości utworów danego czasu. Wspólne dla twórców danej epoki są tradycje, style artystyczne, motywy, tematy i idee.

Sinusoida przedstawia następujące epoki literackie:

1. Antyk (do V w.) - skupienie na wiedzy i materii
2. Średniowiecze (V-XV w.) - dominacja wiary i duszy
3. Renesans (XVI w.) - powrót do rozumu i materii
4. Barok (XVII w.) - zwrot ku uczuciom i duchowości
5. Oświecenie (XVIII w.) - ponowne skupienie na rozumie
6. Romantyzm (I poł. XIX w., 1822-1863/4) - dominacja uczuć i ducha
7. Pozytywizm (II poł. XIX w., 1864-1890) - powrót do rozumu i materii
8. Młoda Polska (1890-1918) - zwrot ku uczuciom i duchowości
9. Dwudziestolecie międzywojenne (1918-1939) - tendencja ku równowadze między materią a duchem

Highlight: Sinusoida Krzyżanowskiego jest cennym narzędziem dydaktycznym, pomagającym zrozumieć zmiany zachodzące w literaturze polskiej na przestrzeni wieków.

Przykład: W epoce romantyzmu dominowały uczucia i duchowość, co widoczne jest w twórczości Adama Mickiewicza czy Juliusza Słowackiego. Natomiast w pozytywizmie nastąpił zwrot ku rozumowi i materii, co odzwierciedlają dzieła Bolesława Prusa czy Elizy Orzeszkowej.

Sinusoida Krzyżanowskiego to nie tylko graficzne przedstawienie epok literackich, ale także pomoc w zrozumieniu ewolucji idei i stylów w literaturze polskiej. Jest to plansza często wykorzystywana w edukacji, dostępna również w formie pdf do druku, co ułatwia naukę i zapamiętywanie dat epok literackich.