Filozofia przyrody - początki greckiego myślenia
Filozofia przyrody stanowiła najwcześniejszy okres rozwoju greckiej myśli filozoficznej, przypadający głównie na VI wiek p.n.e. Myśliciele tego nurtu koncentrowali się przede wszystkim na kosmologii, próbując zgłębić tajemnice powstania, przyczyny i natury świata. Charakterystycznym poglądem był substancjalizm, zakładający istnienie podstawowej substancji (żywiołu) stanowiącej istotę rzeczywistości. Poszukiwano arche - zasady bytu, którą utożsamiano z różnymi elementami, takimi jak woda, powietrze czy ogień.
Vocabulary: Arche - w filozofii starożytnej Grecji oznaczała prazasadę, pierwotną substancję, z której powstał świat.
Kluczowym pojęciem filozofii przyrody był kosmos, rozumiany jako uporządkowany wszechświat podlegający określonym prawom.
Definition: Kosmos (gr. "ład") - wszechświat postrzegany jako całość podporządkowana określonym prawom i zasadom.
Tales z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) uznawany jest za ojca greckiej filozofii. Jego największym osiągnięciem było przejście od mitologicznego wyjaśniania świata do naukowego podejścia opartego na dowodzeniu i systematycznym badaniu.
Highlight: Tales z Miletu sformułował pierwsze zadanie filozofii: dociekanie początku i praw przyrody.
Tales uważał, że podstawową materią wszechświata jest woda, co stanowiło pierwszą próbę naukowego wyjaśnienia natury rzeczywistości.
Heraklit z Efezu (VI/V w. p.n.e.) wprowadził koncepcję ognia jako podstawowej zasady świata, podlegającej ciągłym przemianom. Jego filozofia koncentrowała się na idei powszechnej zmienności rzeczywistości.
Quote: "Panta Rhei" ("Wszystko płynie") - najsłynniejsze powiedzenie Heraklita z Efezu, obrazujące jego koncepcję ciągłej zmienności świata.
Heraklit głosił relatywizm, podkreślając, że świat składa się z przeciwieństw nieustannie zmieniających się miejscami. Wprowadził też pojęcie rozumu jako zasady kosmicznej, rządzącej zarówno światem, jak i człowiekiem.
Pitagoras (VI w. p.n.e.), pochodzący z wyspy Samos, założył słynny związek pitagorejski w Krotonie. Jego filozofia ściśle łączyła się z nauką, postrzegając wszechświat jako matematyczny porządek.
Example: Pitagorejczycy odkryli, że Ziemia ma kulisty kształt, a ruch planet ma charakter regularny - to jedne z pierwszych podstaw astronomii.
Pitagoras uważał liczbę za podstawową zasadę kosmosu, przypisując liczbom określoną symbolikę i widząc w nich źródło harmonii wszechświata. Jego koncepcja "harmonii sfer" łączyła geometrię z akustyką, przedstawiając wszechświat jako zbiór instrumentów emitujących uporządkowaną pieśń.
Vocabulary: Harmonia sfer - koncepcja pitagorejska zakładająca, że ruch ciał niebieskich wytwarza dźwięki tworzące harmonijną muzykę kosmosu.
Filozofia pitagorejska wprowadziła nową wizję przyrody, po raz pierwszy używając pojęcia "kosmos" w odniesieniu do harmonijnej natury wszechświata.
