Podstawowe pojęcia i podział głosek

Dokument rozpoczyna się od wyjaśnienia kluczowych terminów fonetycznych. Głoska jest definiowana jako najmniejszy słyszalny dźwięk mowy, dzielący się na spółgłoski i samogłoski. Sylaba to część wyrazu zawierająca samogłoskę, wymawiana jako całość, a litery to znaki graficzne reprezentujące głoski.

Następnie przedstawiono szczegółowy podział głosek ze względu na miejsce artykulacji i sposób wytwarzania dźwięku:

Definicja: Głoski dźwięczne to te, podczas których wymowy powietrze napotyka opór w krtani, np. b, d, g, w, z, ż oraz wszystkie samogłoski.

Definicja: Głoski bezdźwięczne to te, podczas których wymowy powietrze swobodnie przepływa przez krtań, np. p, t, f, k, s, ś, sz.

Definicja: Głoski ustne to te, podczas których wymowy powietrze przechodzi tylko przez jamę ustną, np. wszystkie samogłoski oprócz ą i ę.

Definicja: Głoski nosowe to te, podczas których wymowy powietrze przechodzi przez jamę nosową, np. ą, ę oraz m, n i ich zmiękczenia.

Dokument podkreśla również istnienie rozbieżności między głoską a wymową, wprowadzając pojęcia ubezdźwięcznienia i udźwięcznienia.

Highlight: Ubezdźwięcznienie to zjawisko, w którym spółgłoska dźwięczna jest wymawiana jako bezdźwięczna ze względu na sąsiedztwo spółgłoski bezdźwięcznej.

Example: Ubezdźwięcznienie wsteczne zachodzi, gdy druga sąsiadująca głoska wpływa na pierwszą, np. "wódka" wymawiane jako [vutka].

Example: Ubezdźwięcznienie postępowe zachodzi, gdy pierwsza sąsiadująca głoska wpływa na drugą, np. "krzew" wymawiane jako [kszef].

Highlight: Udźwięcznienie to zjawisko, w którym spółgłoska bezdźwięczna jest wymawiana jako dźwięczna ze względu na sąsiedztwo spółgłoski dźwięcznej.

Example: Udźwięcznienie wsteczne zachodzi, gdy głoska dźwięczna działa na spółgłoskę bezdźwięczną znajdującą się przed nią, np. "prośba" wymawiane jako [proźba].