Lalka - cechy i motywy literackie
Lalka to klasyczna powieść realistyczna z 1890 roku osadzona w Warszawie. Charakteryzuje się precyzyjnym opisem miejsca i czasu, zindywidualizowanymi postaciami o oryginalnej psychice oraz fragmentaryczną kompozycją z otwartym zakończeniem.
W powieści przeplatają się liczne motywy literackie, które nadają jej głębię. Najważniejsze z nich to: miłość (szczególnie niespełniona), pieniądze, praca, patriotyzm, zdrada, cierpienie oraz samotność. Te uniwersalne tematy sprawiają, że Lalka pozostaje aktualna nawet dla współczesnych czytelników.
Główni bohaterowie to Stanisław Wokulski, Ignacy Rzecki i Izabela Łęcka, ale powieść prezentuje też szeroką panoramę społeczeństwa: arystokrację (baronowie Krzeszowscy, Dalski), szlachtę (ojciec Izabeli), mieszczaństwo polskie i obce (Minclowie, Szlangbaum), inteligencję (Szuman, profesor Geist) oraz lud (Węgiełek, Wysocki).
Warto zapamiętać! Struktura społeczna w "Lalce" odzwierciedla realne społeczeństwo Warszawy końca XIX wieku, co czyni ją cennym źródłem wiedzy o epoce pozytywizmu.
Ignacy Rzecki to jedna z najbardziej wyrazistych postaci - stary subiekt, romantyk, napoleończyk, sympatyczny dziwak piszący pamiętnik. Jako wieloletni przyjaciel Wokulskiego jest świadkiem jego życiowych perypetii. Rzecki to postać tragiczna - samotny, niezrozumiany przez innych kupców, wierny dawnym ideałom.
Stanisław Wokulski łączy w sobie cechy romantyka i pozytywisty. Zakochany w Izabeli Łęckiej, realizuje hasła pozytywistyczne (praca u podstaw, racjonalizm), ceni pieniądze jako narzędzie realizacji celów, jest tolerancyjny wobec innych i pomaga potrzebującym. To postać wewnętrznie rozdarta między uczuciem a rozsądkiem.
Izabela Łęcka reprezentuje modernistyczne podejście do życia - jest egoistką, próżną i leniwą arystokratką, manipulującą swoim wyglądem i otoczeniem. Przyzwyczajona do luksusów, gardzi pracą i kupiectwem, żyjąc w świecie iluzji i romantycznych wyobrażeń.