Lalka - cechy i motywy literackie
Lalka to klasyczna powieść realistyczna z 1890 roku osadzona w Warszawie. Charakteryzuje się precyzyjnym opisem miejsca i czasu, zindywidualizowanymi postaciami o oryginalnej psychice oraz fragmentaryczną kompozycją z otwartym zakończeniem.
W powieści przeplatają się liczne motywy literackie, które nadają jej głębię. Najważniejsze z nich to miłość (szczególnie niespełniona), pieniądze, praca, patriotyzm, zdrada, cierpienie oraz samotność. Te uniwersalne tematy sprawiają, że Lalka pozostaje aktualna nawet dla współczesnych czytelników.
Główni bohaterowie to Stanisław Wokulski, Ignacy Rzecki i Izabela Łęcka, ale powieść prezentuje też szeroką panoramę społeczeństwa arystokrację (baronowie Krzeszowscy, Dalski), szlachtę (ojciec Izabeli), mieszczaństwo polskie i obce (Minclowie, Szlangbaum), inteligencję (Szuman, profesor Geist) oraz lud (Węgiełek, Wysocki).
Warto zapamiętać! Struktura społeczna w "Lalce" odzwierciedla realne społeczeństwo Warszawy końca XIX wieku, co czyni ją cennym źródłem wiedzy o epoce pozytywizmu.
Ignacy Rzecki to jedna z najbardziej wyrazistych postaci - stary subiekt, romantyk, napoleończyk, sympatyczny dziwak piszący pamiętnik. Jako wieloletni przyjaciel Wokulskiego jest świadkiem jego życiowych perypetii. Rzecki to postać tragiczna - samotny, niezrozumiany przez innych kupców, wierny dawnym ideałom.
Stanisław Wokulski łączy w sobie cechy romantyka i pozytywisty. Zakochany w Izabeli Łęckiej, realizuje hasła pozytywistyczne (praca u podstaw, racjonalizm), ceni pieniądze jako narzędzie realizacji celów, jest tolerancyjny wobec innych i pomaga potrzebującym. To postać wewnętrznie rozdarta między uczuciem a rozsądkiem.
Izabela Łęcka reprezentuje modernistyczne podejście do życia - jest egoistką, próżną i leniwą arystokratką, manipulującą swoim wyglądem i otoczeniem. Przyzwyczajona do luksusów, gardzi pracą i kupiectwem, żyjąc w świecie iluzji i romantycznych wyobrażeń.