Ramy czasowe i charakterystyka epoki
Młoda Polska trwała od lat 80-90 XIX wieku aż do 1918 roku i była polską odpowiedzią na europejski modernizm. Nazwa pochodzi od cyklu artykułów Artura Górskiego z 1898 roku, które opisywały młode pokolenie buntujące się przeciwko starym pozytywistom.
Epoka ta łączyła w sobie modernizm (nowoczesność i postęp technologiczny) oraz neoromantyzm (powrót do idei Mickiewicza i języka poetyckiego Słowackiego). Charakteryzował ją bogaty świat uczuć, tematyka patriotyczna i wizyjność łącząca świat realny z duchowym.
Atmosferę końca wieku określano jako fin de siècle – czas zniechęcenia, marazmu i dekadentyzmu. To poczucie kryzysu tradycyjnych form kultury europejskiej głęboko wpłynęło na twórczość artystów.
Pamiętaj: Młoda Polska to nie tylko literatura, ale cała rewolucja kulturowa!
Główne prądy filozoficzne
Schopenhaueryzm głosił, że życie człowieka to nieustanne cierpienie – zaspokojenie jednej potrzeby rodzi następną, więc nigdy nie osiągniemy pełnego szczęścia. Ból istnienia można złagodzić przez osiągnięcie nirwany, kontemplację sztuki lub bezinteresowną pomoc innym.
Bergsonizm wprowadził pojęcie élan vital (pędu życia) – siły z natury, która popycha do działania. Kluczowa była rola intuicji jako wewnętrznego głosu, który przeciwstawiał się rozumowi i był cechą wrodzoną człowieka.
Nietzscheanizm dzielił ludzkość na nadludzi (jednostki wybitne, wolne, tworzące prawa) i podludzi (przeciętnych ludzi potrzebujących zasad moralnych). Ta filozofia głosiła kult siły i jednostki wybitnej.