Filozoficzne fundamenty epoki
Schopenhauer postrzegał człowieka jako marionetkę w rękach natury, a jedynym rozwiązaniem było pogodzenie się z tym, co nieuchronne. Jego pesymistyczna filozofia doskonale współgrała z dekadenckim nastrojem końca wieku.
Fryderyk Nietzsche był kolejnym wpływowym filozofem epoki. W dziele "Tako rzecze Zaratustra" ogłosił kontrowersyjną "śmierć Boga" i stworzył koncepcję nadczłowieka, który burzy stare normy, by ustanawiać nowe. Dokonał "przewartościowania wszystkich wartości", krytykując chrześcijaństwo i tradycyjną moralność jako ograniczające życie. Wprowadził podział sztuki na apollińską (ład, porządek, opanowanie) i dionizyjską (ekspresja, indywidualizm).
Istotny wpływ na epokę miał również Henri Bergson ze swoją "Ewolucją twórczą". Filozof ten uważał, że prawdziwym narzędziem poznania jest intuicja, podczas gdy intelekt jedynie upraszcza rzeczywistość. Wprowadził pojęcie élan vital - pędu życiowego, siły kosmicznej przenikającej całą naturę.
Ciekawostka! Podział Nietzschego na sztukę apollińską i dionizyjską doskonale odzwierciedla dwa nurty w twórczości młodopolskiej: z jednej strony dążenie do harmonii i piękna, z drugiej - ekspresja, bunt i indywidualizm.