Powieść Nad Niemnem autorstwa Elizy Orzeszkowej to wielowątkowa opowieść o mieszkańcach nadniemeńskiej okolicy, ich relacjach i przemianach wewnętrznych. W centrum narracji znajduje się rodzina Korczyńskich, a szczególnie postać Benedykta Korczyńskiego - ziemianina zmagającego się z trudami prowadzenia gospodarstwa w czasach popowstaniowych.
Benedykt Korczyński przechodzi znaczącą transformację w toku powieści. Początkowo jawi się jako człowiek zgorzkniały, skupiony wyłącznie na pracy i pomnażaniu majątku. Jego relacje z rodziną są napięte, szczególnie z synem Witoldem i żoną Emilią. Jednak stopniowo, pod wpływem wydarzeń i rozmów z bliskimi, Benedykt zaczyna dostrzegać wartość więzi międzyludzkich i znaczenie kultywowania pamięci o powstaniu styczniowym. Jego przemiana symbolizuje możliwość pogodzenia tradycji szlacheckiej z nowoczesnymi metodami gospodarowania.
Równie istotna jest postać Emilii Korczyńskiej, której przemiana stanowi jeden z ważniejszych wątków powieści. Początkowo przedstawiona jako osoba bierna, zamknięta w świecie sentymentalnych powieści i wspomnień, stopniowo zaczyna dostrzegać rzeczywistość poza murami dworu. Jej przeobrażenie jest symbolem możliwości wyjścia z marazmu i odnalezienia sensu życia w służbie innym. Autorka pokazuje, jak ważne jest przezwyciężenie osobistych słabości i otwarcie się na potrzeby innych ludzi. Powieść podkreśla znaczenie pracy organicznej, solidarności społecznej i zachowania narodowej tożsamości w trudnych czasach popowstaniowych.
