Odyseja

Alternatywny zapis:

o możliwości opuszczenia wyspy - nie potrafi ukryć swej radości. Buduje tratwę i wyrusza w morze, gdzie zostaje dostrzeżony przez Posejdona. Morski bóg, pamiętając o obiecanej Polifemowi zemście, wznieca sztorm. W trakcie burzy żeglarz traci swą tratwę. Ostatkiem sił dopływa na nieznany brzeg. Rozbitek zostaje odnaleziony przez grupę dziewcząt z królewną Nauzykaą na czele. Odys prosi kobiety o pomoc. Te przynoszą mu posiłek i odzienie, a Atena dodatkowo wzmacnia siły rozbitka. Nauzykaa prowadzi tajemniczego gościa na dwór ojca - króla krainy Feaków, Alkinoosa. Odys zostaje przyjęty z najwyższymi honorami. Zachęcony przez króla, bierze udział w igrzyskach. Jego siła, zręczność (i uroda) budzą powszechny zachwyt. Przybysz wyjawia swe imię. prośbę swych gospodarzy zdaje szeroką relację ze swoich dotychczasowych przygód. Fantastyczna opowieść Odysa rozpoczyna się od Telemacha. Postanawiają pozbyć się chłopca, gdy tylko ten powróci do domu. Zeus, poruszony prośbą Ateny wysyła Hermesa do nimfy Kallipso. Boginka (zakochana w Odysie) więzi go na wyspie Ogigia. Kallipso jest zrozpaczona wieściami przyniesionymi przez Hermesa, ale musi się poddać rozkazowi Zeusa. Odyseusz - powiadomiony o możliwości opuszczenia wyspy - nie potrafi ukryć swej radości. Buduje tratwę i wyrusza w morze, gdzie zostaje dostrzeżony przez Posejdona. Morski bóg, pamiętając o obiecanej Polifemowi zemście, wznieca sztorm. W trakcie burzy żeglarz traci swą tratwę. Ostatkiem sił dopływa na nieznany brzeg. Rozbitek zostaje odnaleziony przez grupę dziewcząt z królewną Nauzykaą na czele. Odys prosi kobiety o pomoc. Te przynoszą mu posiłek i odzienie, a Atena dodatkowo wzmacnia siły rozbitka. Nauzykaa prowadzi tajemniczego gościa na dwór ojca - króla krainy Feaków, Alkinoosa. Odys zostaje przyjęty z najwyższymi honorami. Zachęcony przez króla, bierze udział w igrzyskach. Jego siła, zręczność (i uroda) budzą powszechny zachwyt. Przybysz wyjawia swe imię. Na prośbę swych gospodarzy zdaje szeroką relację ze swoich dotychczasowych przygód. Fantastyczna opowieść Odysa rozpoczyna się od ku nieznanemu. Rozbitkowie trafili na wyspę olbrzymów Lajstrygonów. Potwory przepędziły przybyszów rzucając w ich statki olbrzymie głazy. Podczas ucieczki Odys utracił większość ze swych towarzyszy. Przerażeni podróżnicy, po przybyciu na kolejną wyspę, obawiali się nowego, nieznanego niebezpieczeństwa. Naglący głód i brak pitnej wody przemogły strach. Część załogi ocalałego statku udała się w głąb wyspy, gdzie trafiła do pałacu pięknej Kirke. Kobieta ugościła przybyszy, a później zamieniła ich w świnie. Jedyny ocalały z uczty powiadomił Odysa. Temu, ostrzeżonemu wcześniej przez samego Hermesa, udało się zjednać łaskę czarodziejki i wybłagać zrzucenie klątwy ze swych towarzyszy. Kirke, zakochana w przybyszu, zatrzymała go na swej wyspie przez rok. Wróżka doradziła ukochanemu, by udał się do Hadesu na spotkanie z duchem wieszcza, Tyrezjasza. Odys spełnił jej polecenie. W podziemiach przybysz został powitany przez tłum dusz, wśród nich dostrzegł m.in. Achillesa, Agamemnona a nawet własną matkę, Antikleję. Zgodnie z wróżbą Kirke, nastąpiło spotkanie Odysa z Tyrezjaszem. Mędrzec przepowiedział mu dalszą tułaczkę, która ma się skończyć w momencie przybycia do krainy, której mieszkańcy nie będą znać wiosła. Odyseusz powraca do pałacu Kirke. Czarodziejka przygotowuje go do dalszej podróży, udzielając niezbędnych wskazówek. Dzięki jej przestrogom Odysowi udaje się uniknąć niebezpieczeństwa podczas przepływania w pobliżu wyspy syren (monstra zwabiają żeglarzy pięknym śpiewem), a później pomiędzy Scyllą (potwór porywający z pokładu ludzi) i Charybdą (monstrum wchłaniające i wypluwające wodę). Nie udało się za to ominąć niebezpieczeństwa na wyspie, na której wypasały się woły boga Heliosa. Głodni towarzysze Odysa zabili i zjedli część wołów, czym ściągnęli na siebie klątwę boga. Z wywołanej przez niego burzy, ocalał tylko Odyseusz trafiając na wysepkę nimfy Kallipso. W tym momencie bohater kończy swą opowieść. Poruszeni słuchacze są gotowi dopomóc mu w jak najszybszym dotarciu na Itakę. Król przekazuje przybyszowi szczodre dary. Feakowie przewożą podróżnika na ojczystą wyspę. Zmęczony Odys budzi się już na lądzie. Towarzyszy mu Atena. Bogini ostrzega swego podopiecznego przed groźnymi zalotnikami Penelopy. Przemienia go w żebraka i prowadzi do chaty Eumajosa - pasterza świń. Starzec zdaje relację z wydarzeń w pałacu Penelopy. W ubogiej chatce pojawia się też Telemach, przyprowadzony przez Atenę. Ojciec i syn rozpoznają się i planują zemstę na zalotnikach. Eumajos prowadzi swego króla do pałacu. Przed wejściem żebrak zostaje rozpoznany przez swego psa, Argosa. W pałacu przybysza rozpoznaje niespodziewanie stara piastunka, Eyrykleja. Na miejscu Odys przekonuje się, że Telemach i pasterz mówili prawdę. Przybysz, lekceważony przez zalotników, przysłuchuje się ich bezwstydnym rozmowom. Odwiedza Penelopę. Dzielna kobieta jest wciąż wierna zaginionemu mężowi. Posłużyła się podstępem, by przeciągnąć okres żałoby po Odysie (krążyły plotki, że król Itaki zmarł). Dniem szyła barwny całun, nocą pruła go. Przybysz podsuwa jej pomysł konkursu, podczas którego mogłaby wybrać godnego małżonka. Penelopa schodzi do zalotników - proponuje konkurs w strzelaniu z łuku. Zawodnicy mają napiąć łuk należący do Odys i przestrzelić otwory w ostrzach dwunastu toporów ustawionych przez Telemacha. Pijani mężczyźni z trudem utrzymują łuk. Do konkursu staje też przybyły żebrak. Z łatwością wypuszcza strzałę w dwanaście otworów. Odys odzyskuje swą dawną postać, z pomocą syna zabija wszystkich zalotników. Penelopa wciąż nie może uwierzyć w powrót męża, ale ten uwiarygodnia swą tożsamość przez odpowiedź na prostą zagadkę (wygląd małżeńskiego łoża). Małżonkowie padają sobie w ramiona. Odys udaje się do swego ojca, Leartesa. Starzec rozpoznaje go i radzi pojednać się z rodzinami zabitych zalotników. Podobną radę przynosi swemu podopiecznemu Atena. Odyseusz spotyka się z rodzinami zmarłych. Następuje pojednanie. ODYSEJA-PLAN WYDARZEŃ 1. Trudna sytuacja rodziny Odyseusza. 2. Zebranie starszyzny i odmowa pomocy Telemachowi. 3. Perswazje Ateny i wyprawa chłopca w poszukiwaniu ojca. 4. Opuszczenie wyspy nimfy Kallipso przez Odysa. 5. Burza i rozbicie się statku. 6. Odys na ziemi Feaków - spotkanie z Nauzykaą. 7. Przyjęcie Odysa w pałacu Alkinoosa. 8. Igrzyska. 9. Opowieść przybysza: a) przypłynięcie do krainy Lotofagów, b) wydarzenia na wyspie cyklopów, c) oślepienie Polifema i zemsta Posejdona, d) wizyta w domu Eola e) pogrom z ręki Lajstrygonów, f) przybycie na wyspę czarodziejki Kirke, g) Odys w Hadesie - spotkanie z Tyrezjaszem, h) przepłynięcie obok wyspy syren, i) Scylla i Charybda, j) zemsta Heliosa, k) rozbitek na wyspie nimfy Kallipso 10. Pomoc Feaków. 11. Przybycie Odyseusza na Itakę. 12. Ostrzeżenie i pomoc Ateny - przemiana w żebraka. 13. Spotkanie Odysa z synem i żoną. 14. Konkurs łuczniczy. 15. zalotników. 16. Rozpoznanie Odysa przez Penelopę. 17. Pogodzenie się króla z rodzinami ofiar. GENEZA ,,Odyseja" - podobnie jak ,,Iliada" - była pierwotnie przekazywana ustnie. Treść utworu jest bezpośrednią kontynuacją wydarzeń opisanych w „Iliadzie". Powstanie utworu szacuje się na połowę VIII w. p.n.e. Sam tekst został spisany prawdopodobnie pod koniec VI w. p.n.e. W Polsce tłumaczony był już w czasach renesansu (niektóre fragmenty utworu przetłumaczył sam Jan Kochanowski). Tłumaczenia całości podjęli się m.in.: Franciszek Ksawery Dmochowski i Stanisław Staszic. Do najpopularniejszych należą - wersja prozatorska Jana Parandowskiego i tłumaczenie Lucjana Siemieńskiego. CZAS I MIEJSCE AKCJI Akcja utworu rozgrywa się w czasach starożytnych (mitycznych). Sama tułaczka Odyseusz obejmuje ok. 10 lat - od momentu zakończenia wojny trojańskiej do powrotu i walki z zalotnikami żony. Część opisywanych w eposie wydarzeń rozgrywa się na Itace (pałac Odysa, chata Eumajosa, wybrzeża wyspy) i na ziemi Feaków (pałac króla Alkinoosa). Podczas swych podróży Odyseusz zawitał do takich miejsc jak: kraina Lotofagów, kraina Lajstrygonów, wyspa cyklopów, dom Eola - boga wiatrów, wyspy - czarodziejki Kirke, nimfy Kallipso (Ogigia), syren, podziemia Hadesu, cieśnina Scylli i Charybdy. Ostatnie wydarzenia eposu rozgrywają się w pałacu Odysa na Itace. INTERPRETACJA ,,Odyseja" to wielka, epicka opowieść o wieloletniej wędrówce króla Itaki i bohatera spod Troi - Odyseusza. Po zakończeniu wojny trojańskiej (ważny epizod wojenny zostaje szczegółowo opisany w ,,Iliadzie" Homera) dzielny władca gromadzi swych towarzyszy i wypływa na morze, by jak najszybciej powrócić do żony Penelopy i syna (Telemach rodzi się jeszcze przed rozpoczęciem wojny). Niestety, los nie jest dla bohatera łaskawy. Część bogów patrzy nieprzychylnym okiem na dowódcę, który walnie przyczynił się do zagłady Troi (Odys był pomysłodawcą tzw. ,,konia trojańskiego"). Dodatkowo, Odyseusz i jego towarzysze narażają się Posejdonowi oślepiając (podczas jednej ze swych przygód), jego syna - Polifema. Morskie bóstwo ściga podróżników swą klątwą, zsyłając sztormy i nieprzyjazne wiatry, rozbijając statki. Po latach tułaczki znękany Odys trafia na ziemię Feaków. Przyjęty gościnnie przez miejscowego króla Alkinoosa, snuje przed zgromadzonymi długą opowieść o swych przygodach. Opis licznych perypetii Odysa (opowiadanych przez niego samego) zajmuje znaczną część utworu. Homer stosuje w tym wypadku zabieg retrospekcji - Odys wraca pamięcią do wydarzeń (pieśni IX-XII), które pozbawiły go wszystkich towarzyszy. Pierwsze pieśni stanowią opis sytuacji, w jakiej znalazła się opuszczona rodzina bohatera - Penelopa i Telemach. Ostatnie fragmentu utworu to z kolei opis wydarzeń, które zaszły po powrocie króla Itaki - walka z zalotnikami, spotkanie z rodziną. Głównym wątkiem utworu pozostaje jednak wielka wędrówka - skutek gniewu bogów a często i bezmyślności samych podróżników. Bohaterowie spotykają cyklopów, olbrzymów (Lajstrygonów), syreny, morskie potwory (Scylla, Charybda), czarodziejki i pomniejsze, morskie bóstwa. Każde, kolejne niebezpieczeństwo osłabia podróżników. Odys stopniowo traci wszystkich swoich towarzyszy. On sam wychodzi cało ze wszystkich opresji tylko dzięki wsparciu Ateny. Karkołomna podróż króla Itaki jest często odczytywana jako uniwersalny symbol ludzkiego życia. Ważną rolę odgrywa tu postawa samego bohatera. Odys - świadomy ciążącej na nim klątwy, konsekwentnie dąży do osiągnięcia swego Czasem wydaje się, że upragniony dom jest tuż tuż. Zazwyczaj jednak los pędzi boh era na manowce. Odysowi pozostaje wiara we własne siły, spryt i wielka determinacja. To te wartości ostatecznie pozwalają mu dotrzeć do wybrzeży Itaki. Los bohatera pozostaje więc symbolem ludzkiego zmagania się życiem, poszukiwania celu i walki z przeciwnościami. CHARAKTERYSTYKA ODYSEUSZA Homo viator Postać Odyseusza jest archetypem wędrowca. Homer uczynił Ulissesa głównym bohaterem swojego eposu, którego tytuł pochodzi od imienia mitologicznego wojownika spod Troi. Ramą tematyczną ,,Odysei" jest wędrówka Odyseusza po zakończeniu wojny trojańskiej do rodzinnej Itaki. Odyseusz stanowi więc wzorzec człowieka drogi. Człowiek rozumu Mitologia grecka przedstawia Odyseusza jako mężczyznę o niezwykłym sprycie. To właśnie jemu udaje się podstępem wydostać Achillesa z pałacu Likomedesa, kiedy ten ukrywa się tam w kobiecym przebraniu. Odyseusz potrafi oszukać groźnego cyklopa Polifema, nie daje się uwieść zwodniczym Syrenom i przepływa bezpiecznie pomiędzy Scyllą i Charybdą. Można więc zauważyć, że w przeciwieństwie do jednego z głównych bohaterów ,,Iliady" - Achillesa, który jest przede wszystkim wojownikiem kierującym się gwałtownymi emocjami, Odyseusz jest człowiekiem rozumnym, odnoszącym sukcesy głównie dzięki inteligencji. Nie znaczy to oczywiście, że Ulissesowi brakuje odwagi, wręcz przeciwnie, w wielu sytuacjach bohater udowadnia swoje męstwo. Ofiarnie walczy z Trojanami, w gaju Persefony nie obawia się wywołać z Hadesu Tejrezjasza, a w razie niebezpieczeństwa nie traci zimnej krwi, ale potrafi wyjść cało z każdej opresji. Pacyfista i domator Warto zwrócić uwagę, że Odyseusz jest jednym z pierwszych literackich pacyfistów. Kiedy wybucha wojna trojańska bohater próbuje udawać szaleństwo, aby nie brać udziału w walce z Trojanami. Po zwycięstwie Greków zaś Odyseusz natychmiast rusza w podróż powrotną do domu. Nie zrażają go żadne przeciwności losu, ponieważ najważniejszą wartością w jego życiu jest rodzina: miłość do żony Penelopy i syna Telemacha. Wielka przemiana Odyseusz jest ponadto bohaterem, który przechodzi wnętrzną metamorfozę. Na początku ,,Odysei" wydaje się pewny siebie, a nawet zarozumiały, jego długa wędrówka sprawia natomiast, że staje się bardziej wrażliwy i ludzki. Homer może pokazać przemianę bohatera, ponieważ jego podróż trwa wiele lat. Upływ czasu sprawia, że Odyseusz zaczyna przewartościowywać swój stosunek do świata. Mamy tu do czynienia z ciągłą zmianą bohaterów - Odyseusz poznaje więc coraz to nowe postaci i dowiaduje się od nich nowych rzeczy. Znamienne jest to, że wtajemniczenie bohatera ma miejsce głównie poprzez kontakt ze światem kobiecym. Kobiecość występuje tu w różnych odmianach: jest wierna i pełna czułości, jak Penelopa, ale może stanowić również zagrożenie (Kirke, Syreny, Scylla, Kalipso). Przymioty tradycyjnie przypisywane płci żeńskiej, takie jak wrażliwość, czułość, gotowość do poświęceń w imię miłości stają się również udziałem Odyseusza i zmieniają osobowość bohatera. CHARAKTERYSTYKA BOHATERÓW DRUGOPLANOWYCH Alkinoos Król Feaków, ojciec Nauzykaii. Władca goszczący pod swym dachem rozbitka - Odysa. Przybysz, wzruszony serdecznością władcy, zdradza mu swą prawdziwą tożsamość i opowiada o swych dotychczasowych przygodach. Król obdarowuje gościa i pomaga mu dotrzeć do ojczystej Itaki. Atena Grecka bogini mądrości. Opiekunka Odysa, wielokrotnie ratująca go z rozmaitych opresji. To dzięki jej interwencji Zeus decyduje się na wysłanie Hermesa do nimfy Kallipso (a ta wypuszcza swego więźnia). Atena wspiera też Telemacha i Penelopę. W finale utworu pomaga Odysowie zwyciężyć zalotników. Kallipso Morska nimfa, zamieszkująca wyspę Ogigię. Odnajduje i przywraca do zdrowia znalezionego przy brzegu rozbitka. Z biegiem czasu zakochuje się w Odysie, uniemożliwiając mu opuszczenie wyspy. Uwalnia kochanka dopiero po interwencji bogów. Kirke Czarodziejka, zamieszkująca egzotyczną wyspę. Przybyłych do swego pałacu żaglarzy gości obfitą ucztą, a następnie zamienia ich w świnie. Tego losu unika Odys, ostrzeżony wcześniej przez Hermesa. Bohater zdobywa przychylność Kirke. Wiedźma przekazuje mu wolę bogów i wyprawia do Hadesu. Później, pomaga w przygotowaniach do morskiej wyprawy. Penelopa Wierna żona Odysa, matka Telemacha. Przed wyjazdem męża na wojnę, rodzi mu syna - Telemacha. Przez wiele lat cierpliwie oczekuje na powrót męża, odrzucając zaloty przedstawicieli znamienitych rodów. Sprytna kobieta posługuje się podstępem (wątek całunu), a gdy ten wychodzi na jaw, zgadza się na konkurs łuczniczy. Po latach jej cierpliwość i wytrwałość zostają nagrodzone. Polifem Jeden z cyklopów, syn Posejdona. Zamieszkuje wyspę, na której wypasa z towarzyszami stada owiec i kóz. Oślepiony przez Odysa (wcześniej pożera większość jego towarzyszy) zwraca się do Posejdona z prośbą o zemstę. Bóg wysłuchuje go rzucając Odyseusza na wieloletnią tułaczkę. Posejdon Potężne bóstwo morskie, brat Zeusa. Wezwany na pomoc przez oślepionego Polifema, mści się na Odysie ścigając go sztormem i niesprzyjającą pogodą. Telemach Jedyny syn Odyseusza i Penelopy. Upokorzony przez zalotników, prosi mieszkańców Itaki o pomoc w odnalezieniu ojca. Bohatera wspiera Atena, wysyłają go po informację do bożka Nestora i króla Menelaosa. W finale utworu bogini doprowadza do spotkania syna z ojcem. Telemach wspomaga Odysa w walce przeciwko zalotnikom. Terezjasz Mityczny wieszcz i wróżbita. Przyzwany przez Odysa wychodzi na przedsionek Hadesu i wróży bohaterowi dalszą tułaczkę. Udziela mu też ważnych wskazówek, przepowiadając powrót do domu po latach wyczerpującej tułaczki. MOTYWY Bogowie Bogowie greccy chętnie ingerują w życie śmiertelników. W „Iliadzie" większość bóstw była mocno zaangażowana w walkę pomiędzy Grekami i mieszkańcami Troi. W „Odysei" na los głównego bohatera ma wpływ trójka ważnych bogów - Atena, Posejdon i Zeus. To Posejdonowi Odys ,,zawdzięcza" swą tułaczkę. Morski bóg mści w ten sposób swego syna, Polifema. Atena wspierała króla Itaki jeszcze w czasach wojny trojańskiej. I tym razem towarzyszy mu w najcięższych perypetiach, pomaga też Penelopie i Telemachowi. Zeus, namówiony przez Atenę, przyczynia się z kolei do uwolnienia Odysa spod wpływów nimfy Kallipso. Warto zaznaczyć, że ostateczny los bohatera zależy od odwiecznego ,,fatum", na które nawet bogowie nie mają wpływu. Wędrowca Główny motyw ,,Odysei". Podróż Odysa jest naszpikowana rozmaitymi niebezpieczeństwami, spotkaniami z mitycznymi stworami (syreny, cyklopi itp.) i morskimi bożkami. Charakterystyczną cechą podróży bohatera jest... niepewność jego dalszego losu. Odys i jego druhowie unikają danego niebezpieczeństwa tylko po to, by za chwilę trafić na jeszcze gorsze, bardziej złowrogie monstrum. Za drobnym zwycięstwem następuje klęska, śmierć części podróżników lub kolejnego statku. Bohaterowie - ścigani przez Posejdona - nie znają ,,dnia ani godziny", tracą stopniowo nadzieję na powrót do domu. Nadziei nie traci jednak Odys. Uparty wędrowiec często ostatkiem sił dociera na kolejną wyspę, budują następną tratwę i z podziwu godną determinacją dążą do brzegów Itaki. Odys uosabia każdą jednostkę zmagającą się z przeciwnościami życia. Zemsta Zemsta to główna motywacja działań Posejdona. Pan morza i ojciec cyklopów wysłuchuje pewnego dnia modlitwy oślepionego syna: Jeślim syn twój, a tyś jest rodzic mój prawdziwy, Ścigaj tego Odysa, zakaż nieść go wodom Do Itaki, i nigdy niech nie wróci do dom! Bóg - poruszony krzywdą Polifema - postanawia dokonać zemsty. Ściga Odysa i jego towarzyszy, przerywając co rusz ich długotrwałą żeglugę. Bohaterowie znają zamiary Posejdona. Mimo tego nie rezygnują z kontynuowania podróży. Nie rezygnuje sam Odys, nawet wtedy, gdy samotnie dopływa na brzeg Feaków. Dzielni żeglarze dostarczają swego gościa do Itaki. Im samym udaje się powrócić do domu dopiero po wzniesieniu modlitwy przebłagalnej do Posejdona. Wierność Homer zawarł w ,,Odysei" jeden z piękniejszych, literackich portretów żony. Penelopa to uosobienie wierności i wyt trwałości. Sytuacja młodej żony - po zaginięciu Odysa - nie jest godna pozazdroszczenia. Starszyzna Itaki domaga się nowego następcy tronu. Przedstawiciele najzamożniejszych rodów wysyłają do królowej zalotników naciskając na jak najszybszy wybór. Penelopa trwa jednak w swym postanowieniu - wierzy, że mąż powróci. Posługuje się podstępem, by odwlec kolejny ślub (tkanie całunu dniem, niszczenie swej pracy nocą) a później z ulgą przyjmuje propozycję łuczniczego konkursu (nie wierzy w to, że któremukolwiek z zalotników uda się powtórzyć dawny wyczyn męża). Jest uparta i konsekwentna aż do momentu rozpoznania męża. OPIS PRZYGODY ODYSEUSZA Odyseusz i czarodziejka Kirke Po ucieczce od strasznego cyklopa Polifa i przygodzie z królem Lajstrygonów okręt Odyseusza przybił do brzegu tajemniczej wyspy. Załoga Ulissesa podzieliła się na dwie grupy. Część towarzyszy Odysa ruszyło w głąb lasu, żeby zorientować się, kto ją zamieszkuje. Dotarli oni do pięknego zamku czarodziejki Kirke. Kobieta serdecznie ich ugościła: przyrządziła smaczny posiłek i zachęciła do odpoczynku. Kiedy zaś mężczyźni spożyli jedzenie, czarodziejka dotknęła ich swoją różdżką i zamieniła w świnie, a następnie zagnała zwierzęta do obory. Jednemu z towarzyszy Odysa udało się jednak uniknąć czaru Kirke i uciec. Opowiedział on Ulissesowi, co się stało. Odyseusz postanowił rozprawić się z czarodziejką i ruszył do zamku. Po drodze bohater spotkał Hermesa, który ofiarował mu ziołowy środek, chroniący przed zatrutym jadłem. Kiedy więc Odyseusz dotarł do zamku i zjadł przyrządzony przez Kirke posiłek, nie uległ czarom kobiety. Wtedy Kirke bojąc się zemsty Odyseusza, odczarowała jego towarzyszy. Co więcej, czarodziejka zakochała się w przystojnym podróżniku i razem żyli w jej zamku przez rok. Przed wyruszeniem Odysa w dalszą podróż wyjawiła mu zaś, że musi się udać do gaju Persefony i wywołać duszę Tejrezjasza, żeby dowiedzieć się, co powinien dalej czynić. Kiedy Odyseusz zasięgnął rady wróżbity, ponownie odwiedził Kirke, która zdradziła mu, jak poradzić sobie ze zwodniczymi Syrenami oraz Skyllą i Charybdą. NOTATKA Odyseja - druga z epopei Homera - opowiada o powrocie Odyseusza, uczestnika wojny trojańskiej, na rodzinna wyspę Itakę. Długa i trudna wędrówka bohatera obfitowała w przygody, niebezpieczeństwa i baśniowe wydarzenia. Najbardziej znane spośród nich to m.in. oślepienie jednookiego olbrzyma Polifema, przemienienie towarzyszy Odysa w świnie przez Kirke, zejście do Hadesu, spotkanie z syrenami, przepłynięcie między morskimi potworami Scyllą i Charybdą. Po 10 latach tułaczki Odyseusz dotarł wreszcie do domu, gdzie oczekiwała go wierna żona Penelopa. Odyseja to utwór o bardzo kunsztownej budowie. Właściwa akcja eposu trwa zaledwie 40 dni i opiera się na dwóch wątkach: Odysa i jego syna Telemacha. Historia o Odysie to jedna z najważniejszych opowieści ludzkości. Niezwykłe dzieje bohatera wojny trojańskiej są ukazane na tle bogatej panoramy życia starożytnych Greków, ich obyczajów, kultury materialnej, wyobrażeń o świecie, wierzeń eschatologicznych, czyli dotyczących rzeczy ostatecznych (życia pośmiertnego, budowy zaświatów, końca świata). Utwór ten jest też źródłem ważnych toposów: człowieka wędrowca (łac. homo viator), podróży traktowanej jako metafora ludzkiego losu, domu - ojczyzny, wiernej żony. Wróżbiarstwo odgrywało ważną rolę w życiu starożytnych Greków. Uważali oni, że bogowie porozumiewają się z ludźmi za pomocą znaków (takich jak lot ptaków czy sny), które mogą być odczytywane przez wyrocznie lub wróżbitów. Najsłynniejsza wyrocznia znajdowała się w świątyni Apollina w Delfach. Odpowiedzi przekazywała w niej Pytia - kapłanka, która wieszczyła w stanie ekstazy. Bohaterem jednego z epizodów Odysei jest niewidomy wieszczek Tejrezjasz, znamy m.in. z mity o Edypie. Zeus obdarzył go zdolnością wrażenia nawet po śmierci, dlatego Odys za radą Kirke zszedł do Hadesu, aby dowiedzieć się od przebywającego tam Tejrezjasza, jak i kiedy wróci do Itaki.