Literatura oświecenia i jej cechy

Literatura oświecenia charakteryzowała się nowymi gatunkami i formami, które miały służyć celom dydaktycznym i reformatorskim. Cechy literatury oświecenia obejmowały:

1. Dydaktyzm - podporządkowanie dzieła funkcjom pouczającym i wychowawczym
2. Racjonalizm - odwoływanie się do rozumu i logiki
3. Krytycyzm - piętnowanie wad społecznych i osobistych
4. Klasycyzm - nawiązywanie do wzorców antycznych

Definition: Dydaktyzm to podporządkowanie dzieła sztuki funkcjom pouczającym i wychowawczym.

Literatura oświecenia przykłady gatunków obejmowały:

• Bajkę - zwięzły utwór epicki wykorzystujący alegorię i posiadający morał
• Satyrę - utwór ośmieszający lub piętnujący wady
• Poemat heroikomiczny - utwór łączący elementy eposu i komedii
• Komedię - utwór sceniczny o zabawnej treści
• Sielankę - gatunek poetycki opowiadający o idyllicznym życiu pasterzy i wieśniaków

Vocabulary: Satyra to utwór epicki ośmieszający lub piętnujący wady społeczne lub indywidualne.

Twórcy oświecenia w Polsce wnieśli znaczący wkład w rozwój literatury i myśli reformatorskiej. Do najważniejszych należeli:

• Ignacy Krasicki - autor bajek i satyr
• Stanisław Staszic - publicysta i działacz oświeceniowy
• Hugo Kołłątaj - jeden z twórców Konstytucji 3 maja
• Adam Naruszewicz - historyk i poeta

Highlight: Najważniejsze dzieła oświecenia w Polsce to m.in. "Monachomachia" Ignacego Krasickiego, "Przestrogi dla Polski" Stanisława Staszica czy "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza.

Człowiek oświecenia cechy to przede wszystkim:

• Racjonalizm i krytyczne myślenie
• Dążenie do wiedzy i postępu
• Wiara w siłę rozumu i nauki
• Krytyczny stosunek do tradycji i zabobonów
• Zaangażowanie w reformy społeczne i polityczne

Oświecenie w Polsce było okresem intensywnych przemian intelektualnych i prób reform, które niestety zbiegły się z tragicznym upadkiem państwowości. Mimo to, idee i dzieła tego okresu wywarły trwały wpływ na polską kulturę i myśl społeczno-polityczną.

Oświecenie: Epoka rozumu i reform w Polsce i Europie

Oświecenie to kluczowy okres w historii Europy i Polski, trwający od połowy XVIII do początku XIX wieku. W Polsce zbiegł się z panowaniem ostatniego króla, Stanisława Augusta Poniatowskiego, oraz tragicznymi wydarzeniami rozbiorów. Główne idee oświecenia opierały się na racjonalizmie, empiryzmie i krytycznym podejściu do tradycji.

Definicja: Oświecenie to epoka, której twórcy postawili sobie za cel zerwanie z zacofaniem i zabobonem, stawiając na pierwszym miejscu rozum i naukę.

Nazwa epoki nawiązuje do metafory światła rozumu rozjaśniającego mroki niewiedzy. Immanuel Kant określił oświecenie jako dojrzałość cywilizacji europejskiej do samodzielnego posługiwania się rozumem.

Vocabulary: Inne nazwy epoki to "wiek światła" i "wiek filozofów".

Cechy oświecenia w Polsce obejmowały dążenie do reform politycznych i społecznych, ale jednocześnie był to okres upadku Rzeczpospolitej. Oświecenie w Polsce trwało od połowy XVIII wieku do przełomu romantycznego w 1822 roku, z głównym trzonem przypadającym na lata 1764-1795.

Highlight: Początek oświecenia w Polsce zbiegł się z koronacją Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku.

Najważniejsze wydarzenia oświecenia w Europie i Polsce obejmowały:

• 1764 - początek panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego
• 1772 - I rozbiór Polski
• 1788-1792 - Sejm Czteroletni
• 1791 - uchwalenie Konstytucji 3 maja
• 1793 - II rozbiór Polski
• 1794 - powstanie kościuszkowskie
• 1795 - III rozbiór Polski i abdykacja króla