Główne nurty filozoficzne Oświecenia
Oświecenie wypracowało kilka ważnych prądów myślowych, które zmieniły sposób patrzenia na świat. Racjonalizm, zapoczątkowany przez Kartezjusza, stawiał ludzki rozum jako jedyne wiarygodne źródło wiedzy. Ta postawa prowadziła do krytyki religii, wyrażającej się w ateizmie (całkowitym odrzuceniu Boga) lub deizmie (postrzeganiu Boga jako odległego stwórcy, który nie ingeruje w świat).
Obok racjonalizmu rozwijał się empiryzm Francisa Bacona, który głosił, że prawdziwa wiedza pochodzi z doświadczenia i eksperymentów. Zgodnie z tym nurtem, prawdziwe jest tylko to, co można praktycznie potwierdzić.
W Oświeceniu ważną rolę odgrywał też utylitaryzm - idea, że działania powinny być użyteczne i przynosić "największe szczęście największej liczbie ludzi". Jednocześnie rozwijał się irracjonalizm, który przypominał, że w życiu człowieka liczą się nie tylko rozum, ale również uczucia, intuicja i wiara.
💡 Pamiętaj! Wzorcem osobowym epoki był człowiek "oświecony" - wykształcony, oczytany i znający najnowsze prądy kulturowe. Drugim modelem był "wolterianin" - zwolennik filozofii Woltera, który wierzył w Boga jako podstawę moralności, ale odrzucał religijne mitologie.