Ramy czasowe i światopogląd oświecenia w Polsce

Początek oświecenia w Polsce przypada na czas objęcia tronu przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, co zapoczątkowało rozkwit idei oświeceniowych w kraju. Koniec oświecenia w Polsce datuje się na rok 1822, kiedy to Adam Mickiewicz wydał pierwszy tom swoich "Poezji".

Filozofia oświecenia krótko charakteryzowała się następującymi cechami:

1. Racjonalizm - uznanie rozumu za główne narzędzie poznania świata
2. Ateizm lub deizm - odrzucenie tradycyjnej religijności na rzecz sceptycyzmu lub wiary w nieingerującego Boga
3. Empiryzm - przekonanie, że źródłem wiedzy jest doświadczenie
4. Materializm - pogląd, że istnieją wyłącznie byty fizyczne

Highlight: Idee oświecenia opierały się na pojęciu natury i poszukiwaniu stałych, niezmiennych praw rządzących światem.

Najważniejsi filozofowie oświecenia i ich poglądy:

1. John Locke - podkreślał rolę doświadczenia w zdobywaniu wiedzy
2. Immanuel Kant - twierdził, że umysł nie poznaje rzeczy takimi, jakimi są naprawdę, i wprowadził pojęcie imperatywu kategorycznego
3. Jean-Jacques Rousseau - uważał wartości moralne za istotę człowieczeństwa, a nie rozum

Quote: "Nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe" - ta zasada dobrze oddaje ducha etyki oświeceniowej.

Sztuka oświecenia

Klasycyzm w oświeceniu był dominującym stylem artystycznym, charakteryzującym się uporządkowaną kompozycją, harmonią i prostotą. W tym okresie wzrosło zainteresowanie antykiem, co wpłynęło na architekturę i sztuki plastyczne.

Cechy klasycyzmu w sztuce:

1. W malarstwie przeważała tematyka mitologiczna i historyczna, nawiązująca do starożytności
2. Architektura cechowała się symetrią i nawiązaniami do form antycznych

Obok klasycyzmu rozwinął się styl rokoko, który:

• Nawiązywał do kultury dworskiej
• Dążył do wysublimowanej elegancji i wytworności
• Charakteryzował się jasną, stonowaną kolorystyką
• Odchodził od realizmu na rzecz nastrojowości i fantastyki

Example: Przykłady sztuki oświeceniowej:

• Rzeźba: "Kupidyn budzący Psyche" Antonio Canovy
• Malarstwo: "Śmierć Marata" Jacques-Louis Davida, "Diana po kąpieli" François Bouchera
• Architektura klasycyzmu: Kościół św. Magdaleny w Paryżu, Pałac na Wyspie w warszawskich Łazienkach

Klasycyzm oświecenie architektura to połączenie, które doskonale obrazuje ducha epoki - dążenie do harmonii, porządku i nawiązań do starożytności, widoczne zarówno w budowlach sakralnych, jak i świeckich.