Charakterystyka epoki pozytywizmu
Pozytywizm w Polsce pojawił się później niż w Europie i miał swoją specyficzną nazwę - w innych krajach ten okres nazywano naturalizmem. Główne idee pozytywizmu to użyteczność, postęp i realizm. Ludzie zaczęli wierzyć w osiągnięcia nauki i techniki, porzucając romantyczne marzenia.
Epoka ta przyniosła znaczące przemiany społeczne - emancypację kobiet, upadek systemu feudalnego i wzrost kapitalizmu. Nastąpiły migracje ludności do miast i pogłębiły się dysproporcje społeczne. Nie bez powodu pozytywizm nazywany był "wiekiem pary i elektryczności" - powstały wtedy wynalazki takie jak lampa naftowa, żarówka czy tramwaj.
Literatura pozytywistyczna miała konkretne cele: propagowanie pracy u podstaw i pracy organicznej, emancypację kobiet, asymilację Żydów i ukazywanie problemów społecznych. Była to tzw. literatura tendencyjna, która pełniła funkcje wychowawcze i dostarczała wzorce zachowań.
Warto wiedzieć! Pisarz w epoce pozytywizmu nie uważał się już za wieszcza narodu jak w romantyzmie. Służył społeczeństwu swoją wiedzą i talentem, publikował w prasie i nie wynosił się ponad innych.
Typowy bohater literatury pozytywistycznej to ubogie dziecko z trudnym losem, Żyd, niezależna kobieta lub uczciwy i wykształcony działacz. Charakterystycznymi gatunkami literackimi były nowela (krótka, jednowątkowa, z punktem kulminacyjnym) oraz powieść (poruszająca tematykę historyczną, społeczną, edukacyjną).