Topos labiryntu i jego funkcje
Labirynt jako topos literacki symbolizuje sytuację bez wyjścia, zagmatwaną, miejsce, z którego trudno się wydostać. W "Procesie" możemy odnaleźć go na trzech poziomach: w przestrzeni miasta, w organizacji sądów oraz w samym procesie.
Miasto Kafki to istny labirynt - domy są identyczne, brak drogowskazów, uliczki podobne, a ludzie nie potrafią wskazać drogi do sądu. Jest szaro i ciemno, co potęguje wrażenie zagubienia. To nawiązanie do mitologicznego labiryntu, w którym Tezeusz walczył z Minotaurem.
Sądy również mają strukturę labiryntu. Panuje w nich zaduch, trudno znaleźć właściwą salę, są tam niskie pomieszczenia, wąskie przejścia, trzy różne klatki schodowe. Sale sądowe mieszczą się głównie na strychach, są ciemne i ponure. Jest mnóstwo schodów i korytarzy, a sufity są tak niskie, że wywołują skojarzenia z duchotą i przytłoczeniem.
🔍 Zwróć uwagę: W mitologii labirynt zawiera archetypy: Minotaur symbolizuje zło i niebezpieczeństwo, Tezeusz - bohatera pokonującego zło, a Ariadna - pomoc. W "Procesie" Kafka przekształca ten mit - bohater nie znajduje ani przewodnika, ani wyjścia.
Sam proces też ma strukturę labiryntu - brak aktu oskarżenia, sędziowie nieznający kodeksów, niejasne przepisy. Bohater musi napisać notatkę wstępną, która ma się przypodobać sędziom, choć i tak nikt jej nie będzie czytał. Absurd systemu sądowego potęguje poczucie zagubienia w labiryncie biurokracji.