O utworze "Profesor Andrews w Warszawie"

"Profesor Andrews w Warszawie" to opowiadanie Olgi Tokarczuk, które pochodzi z tomu "Gra na wielu bębenkach" wydanego w 2001 roku. Utwór ten prezentuje nurt opowiadań realistycznych, jednocześnie zawierając elementy oniryczne.

Główne cechy opowiadania:

• Ukazuje stan wojenny z perspektywy obcokrajowca nieznającego polskich realiów
• Główny bohater, profesor Andrews, jest zagubiony w polskiej rzeczywistości
• Autorka wykorzystuje spojrzenie bohatera, aby przedstawić świąteczne obyczaje Polaków i ich codzienne życie w trudnym okresie stanu wojennego

Definition: Konwencja oniryczna - sposób przedstawiania rzeczywistości w utworze literackim, który odwołuje się do logiki snu, marzeń sennych lub halucynacji.

Tytuł opowiadania wskazuje na główny wątek fabuły - przybycie profesora do Warszawy. Tokarczuk wykorzystuje dwie konwencje:

1. Realistyczną - obejmującą elementy rzeczywiste
2. Oniryczną - obejmującą sceny o wymiarze symbolicznym (np. sen o wronie)

Czas i miejsce akcji:

• Grudzień 1981 roku
• Profesor psychologii Andrews przylatuje z Anglii do Polski 12 grudnia, tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego
• Akcja rozgrywa się w Warszawie, w realiach PRL

Example: Symbolika wrony w śnie profesora Andrews stanowi przykład wykorzystania konwencji onirycznej w opowiadaniu.

Bohaterowie "Profesor Andrews w Warszawie"

Profesor Andrews

Główny bohater opowiadania to angielski profesor psychologii o polskich korzeniach. Jego postać charakteryzują następujące cechy:

• Pochodzi z Anglii, ale jego dziadek urodził się w Łodzi
• Ma ograniczoną wiedzę o Polsce - zna tylko stereotypowe informacje o kuchni i klimacie
• Jest przedstawicielem ważnej szkoły psychologicznej
• Przybywa do Warszawy, aby wygłosić cykl wykładów i popularyzować naukowe idee
• Nie zna języka polskiego, co ogranicza jego możliwości komunikacji
• Jest nieświadomy nadchodzących wydarzeń historycznych

Quote: "Polska to kraj inteligentnych ludzi. Chodziło o to, żeby zasiać ziarno i wrócić do domu po tygodniu. Zostawić im książki, czytają przecież po angielsku, więc jakże się będą mogli oprzeć autorytetowi Założyciela."

Doświadczenia profesora w Warszawie:

• Czuje się samotny i wyobcowany
• Obserwuje zmiany w mieście związane z wprowadzeniem stanu wojennego
• Widzi czołgi i żołnierzy na ulicach
• Dostrzega puste półki w sklepach
• Kupuje choinkę, naśladując zachowania mieszkańców

Highlight: Sen profesora o wronie nabiera symbolicznego znaczenia w kontekście wydarzeń stanu wojennego. W jego interpretacji wrona reprezentowała zmianę, coś nowego i dobrego, co kontrastuje z negatywnym odbiorem WRON przez Polaków.

Gosha (Gosia)

Postać drugoplanowa, która pełni rolę przewodniczki profesora:

• Jest młodą, atrakcyjną kobietą
• Ma narzeczonego
• Odbiera Andrewsa z lotniska i zawozi do mieszkania
• Przedstawia plan jego pobytu w Polsce
• Traci kontakt z profesorem po wprowadzeniu stanu wojennego - możliwe, że została internowana

Vocabulary: Internowanie - przymusowe odosobnienie, zatrzymanie bez wyroku sądowego, stosowane wobec przeciwników politycznych lub cudzoziemców w czasie wojny.

Obraz Warszawy w opowiadaniu Olgi Tokarczuk

Opisz Warszawę ukazana w opowiadaniu Tokarczuk to kluczowy element analizy "Profesor Andrews w Warszawie". Autorka przedstawia stolicę Polski w czasie stanu wojennego jako:

• Mroźne i brzydkie miasto
• Miejsce, gdzie na ulicach stoją czołgi i patrolują żołnierze
• Przestrzeń, w której trudno o smaczne jedzenie (niesmaczne posiłki w barach)
• Obszar dotknięty niedoborami - puste półki w sklepach
• Miasto z niedziałającą infrastrukturą komunikacyjną (zepsute telefony)

Pomimo trudnej sytuacji, mieszkańcy Warszawy starają się zachować normalność:

• Przygotowują się do świąt Bożego Narodzenia
• Kupują choinki i karpie

Highlight: Kontrast między surową rzeczywistością stanu wojennego a próbami zachowania świątecznych tradycji podkreśla resilience Polaków w obliczu trudności.

Kontekst historyczny i kulturowy

"Stan wojenny z perspektywy obcokrajowca" to nie tylko temat literacki, ale również ważny element dokumentacji historycznej. Opowiadanie Tokarczuk można zestawić z innymi formami przedstawiania tego okresu:

• Fotografie jako świadectwo epoki
• Zdjęcie Chrisa Niedenthala "Czas Apokalipsy" jako ikoniczny symbol stanu wojennego Wykonane 13 lub 14 grudnia 1981 r. Przedstawia wojskowy transporter opancerzony przed kinem "Moskwa" Na budynku widnieje plakat filmu "Czas Apokalipsy" Francisa Forda Coppoli

Example: Chris Niedenthal, podobnie jak profesor Andrews, był obcokrajowcem o polskich korzeniach, co daje interesującą perspektywę na wydarzenia w Polsce.

"Literacki obraz stanu wojennego" w opowiadaniu Tokarczuk, zestawiony z fotograficznym świadectwem Niedenthala, tworzy wielowymiarowy portret tego trudnego okresu w historii Polski. Oba dzieła pokazują, jak stan wojenny z perspektywy obcokrajowca może być cennym źródłem refleksji nad polską historią i tożsamością.

Kontekst historyczny stanu wojennego

Stan wojenny w Polsce, wprowadzony 13 grudnia 1981 roku, stanowi tło historyczne opowiadania "Profesor Andrews w Warszawie".

• Generał Wojciech Jaruzelski ogłosił stan wojenny w porannym przemówieniu
• Władzę przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON), szybko nazwana przez Polaków "wroną"
• Zawieszono działalność organizacji społecznych i związków zawodowych, w tym "Solidarności"
• Internowano ponad 10 tysięcy osób, głównie aktywistów "Solidarności"
• Na ulicach pojawiły się czołgi i transportery opancerzone
• Wprowadzono liczne ograniczenia wpływające na codzienne życie: Godzina milicyjna Zamknięcie szkół i uczelni Cenzura korespondencji i kontrola rozmów telefonicznych Wstrzymanie wydawania większości gazet System kartkowy na żywność Zakaz zmiany miejsca pobytu

Highlight: Stan wojenny został formalnie zniesiony 22 lipca 1983 roku, ale jego skutki były odczuwalne jeszcze długo po tej dacie.

Quote: "Polacy szybko zaczęli nazywać wroną (symbolika tego ptaka jest w Polsce negatywna)"