Początki i charakterystyka średniowiecza

Epoka średniowiecza w literaturze rozpoczęła się symbolicznie w 476 roku upadkiem Rzymu, kończąc tym samym starożytność. Czas trwania średniowiecza w Europie to okres od V do XV wieku, natomiast czas trwania średniowiecza w Polsce obejmuje lata od X do XV wieku.

Nazwa epoki średniowiecza pochodzi od łacińskiego terminu "medium aevum", oznaczającego wieki średnie - okres przejściowy między antykiem a renesansem. Epoka ta charakteryzowała się uniwersalizmem, zakładającym jedność państwa, religii (chrześcijaństwa) i języka (łaciny).

Highlight: Światopogląd średniowieczny opierał się na przekonaniu o istnieniu świata materialnego i duchowego, z Bogiem w centrum (teocentryzm).

Literatura średniowiecza przykłady obejmują dzieła pisane głównie po łacinie, o charakterze anonimowym. Wykształciły się wówczas specyficzne wzorce osobowe: święty, rycerz, władca i dama serca.

Definition: Teocentryzm to pogląd filozoficzny uznający Boga za przyczynę, stwórcę, powód i cel istnienia wszystkiego.

Cechy literatury średniowiecza to przede wszystkim:

1. Sakralność - podział na literaturę religijną i świecką
2. Anonimowość - autorzy tworzyli dla chwały Boga, nie dla własnej sławy
3. Dwujęzyczność - z przewagą łaciny, ale pojawiają się też utwory w językach narodowych
4. Alegoryczność - świat postrzegany jako zbiór znaków od Stwórcy
5. Rękopiśmienność - utwory pisane ręcznie w klasztornych skryptoriach
6. Dydaktyczność - literatura miała pouczać i dawać wzorce postępowania

Vocabulary: Pareneza - literatura dostarczająca wzorce osobowe.

W architekturze średniowiecza wyróżniamy dwa główne style: romański (X-XIII w.) i gotycki (XIV-XV w.), każdy o charakterystycznych cechach.

Zabytki literatury i filozofia średniowiecza

Najważniejsze utwory średniowiecza w polskiej literaturze to między innymi:

• Legenda o świętym Aleksym
• Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
• Bogurodzica
• Lament świętokrzyski

Jaki był cel średniowiecznej literatury? Przede wszystkim dydaktyczny i religijny. Literatura średniowiecza w Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, miała za zadanie pouczać, dawać wzorce postępowania i szerzyć wartości chrześcijańskie.

Example: "Bogurodzica" to najstarszy znany polski hymn religijny, będący jednocześnie ważnym zabytkiem literatury średniowiecznej.

Filozofia epoki średniowiecza opierała się na trzech głównych nurtach:

1. Augustynizm - filozofia dramatyczna św. Augustyna
2. Tomizm - filozofia harmonijna św. Tomasza z Akwinu
3. Franciszkanizm - filozofia miłości św. Franciszka z Asyżu

Quote: "Najwyższym dobrem, od którego nie ma większego dobra, jest Bóg" - św. Augustyn

Cechy literatury średniowiecza dydaktyczna przejawiały się w kreowaniu wzorców osobowych, takich jak:

1. Święty - dążący do zbawienia, wyrzekający się przyjemności, znoszący cierpienia
2. Władca - troszczący się o kraj i poddanych, sprawiedliwy i mądry
3. Rycerz - waleczny, honorowy, lojalny wobec suwerena i wierny damie serca

Highlight: Jaki był cel średniowiecznej literatury jak nazywamy taki rodzaj literatury - literatura parenetyczna, czyli przedstawiająca wzorce osobowe i pouczająca, jak należy żyć.

Literatura średniowiecza lektury często przedstawiały idealne postacie, które miały służyć jako przykłady do naśladowania dla czytelników, realizując tym samym dydaktyczny cel literatury tej epoki.