Początki i charakterystyka średniowiecza
Średniowiecze, zwane "wiekiem średnim", rozpoczęło się upadkiem Cesarstwa Rzymskiego w 476 roku. W Polsce za początek tej epoki przyjmuje się chrzest Polski w 966 roku. Okres ten charakteryzował się uniwersalizmem średniowiecznym, który przejawiał się w powszechnej wspólnocie kulturowej opartej na jednolitym systemie przekonań i poglądów.
Główne cechy uniwersalizmu średniowiecznego to:
- Ponadnarodowy język - łacina, używana w Kościele, przez elity społeczne i w szkołach.
- System szkolnictwa oparty na trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) i quadrivium (arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka).
- Podział władzy między papiestwo i cesarstwo.
- System społeczny oparty na feudalizmie.
- Charakterystyczne wzorce osobowe: władca, rycerz, święty.
- Style architektoniczne: romański i gotycki.
- Specyficzne motywy w literaturze i sztuce, takie jak deesis, stabat mater czy danse macabre.
Dominującym nurtem w średniowieczu był teocentryzm, stawiający Boga w centrum wszystkich aspektów życia. Warto zauważyć, że pierwsze europejskie uniwersytety, w tym Akademia Krakowska, powstały właśnie w tym okresie.
Definicja: Teocentryzm to pogląd, według którego człowiek uznaje Boga za najważniejszą wartość, kierując ku niemu wszystkie swoje myśli i działania.
Highlight: Średniowieczna zasada "memento mori" (pamiętaj o śmierci) skłaniała ludzi do skupienia się na życiu wiecznym i poszukiwaniu drogi do zbawienia.
Przykład: Przykłady uniwersalizmu średniowiecznego obejmują anonimowość sztuki, rozwój teologii jako nauki o Bogu i sposobach jego czci, oraz przenikanie religijności do każdej dziedziny życia - polityki, filozofii, nauki, literatury i sztuki.
