Filozofia i kultura renesansu

Filozofia renesansu obejmowała różnorodne nurty myślowe, które kształtowały światopogląd epoki:

• Sceptycyzm (Michel de Montaigne)
• Egalitaryzm (Thomas More)
• Neoplatonizm renesansowy (Giovanni Pico della Mirandola)
• Irenizm (Erazm z Rotterdamu)

Definicja: Antropocentryzm to pogląd stawiający człowieka w centrum zainteresowań i uznający go za najważniejszą istotę we wszechświecie

Kluczowe cytaty odzwierciedlające ducha epoki:

Cytat: "Człowiek jest miarą wszechrzeczy" - Protagoras z Abdery

Cytat: "Człowiek jest kowalem własnego losu" - Giovanni Pico della Mirandola

Renesans przyniósł również liczne odkrycia i wynalazki:

• Odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
• Opłynięcie Ziemi przez Ferdynanda Magellana
• Teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika
• Wynalezienie ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga

W literaturze pojawiły się nowe gatunki:

• Sonet (Francesco Petrarka)
• Nowela (Giovanni Boccaccio)
• Esej (Michel de Montaigne)
• Publicystyka (Andrzej Frycz Modrzewski, Piotr Skarga)

Przykład: Jan Kochanowski tworzył w różnych gatunkach literackich, takich jak pieśni, treny, fraszki i tragedie (np. "Odprawa posłów greckich")

Najważniejsze pojęcia renesansu obejmowały:

• Humanizm i hasło "ad fontes" (do źródeł)
• Poeta doctus (poeta uczony)
• Dworzanin i ziemianin jako wzorce osobowe
• Rozwój języków narodowych w literaturze

Sztuka renesansu charakteryzowała się:

• Proporcjonalnością i symetrią w architekturze
• Dynamizmem postaci w rzeźbie
• Perspektywą i harmonią w malarstwie

Highlight: Reformacja przyniosła rozwój nowych wyznań chrześcijańskich, takich jak luteranizm i kalwinizm, co miało ogromny wpływ na kulturę i społeczeństwo renesansu

Pojęcia i twórczość renesansu

Renesans jako epoka literacka charakteryzował się odrodzeniem kultury antycznej i skupieniem na człowieku. Kluczowe pojęcia tej epoki to:

• Antropocentryzm - człowiek w centrum zainteresowań
• Humanizm - powrót do antyku, poznawanie świata i siebie
• Poeta doctus - uczony poeta, zdobywający doświadczenie i wiedzę poprzez podróże i naukę

Cytat: "Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce" - Terencjusz

Człowiek renesansu był postrzegany jako wszechstronnie uzdolniony.

Wśród najważniejszych twórców renesansu znajdują się:

• Michał Anioł - twórca takich dzieł jak Pieta, Dawid, Sąd Ostateczny i Stworzenie Adama
• Leonardo da Vinci - autor Mony Lisy, Damy z gronostajem i Ostatniej Wieczerzy
• William Szekspir - dramaturg, autor Hamleta, Makbeta, Romeo i Julii
• Jan Kochanowski - polski poeta, autor Trenów, Fraszek i Pieśni

Definicja: Reformacja - ruch religijny zapoczątkowany w XVI wieku, który doprowadził do rozpadu jedności Kościoła zachodniego

Filozofia renesansu charakteryzowała się powrotem do stoicyzmu i epikureizmu. Ważne nurty filozoficzne to:

• Irenizm (Erazm z Rotterdamu) - dążenie do pokoju między wyznaniami chrześcijańskimi
• Makiawelizm (Niccolò Machiavelli) - koncepcja, że człowiek czyni zarówno dobro, jak i zło
• Kartezjanizm (René Descartes) - odrzucenie empirii na rzecz rozumu

Highlight: Hasło renesansu "ad fontes" (do źródeł) odzwierciedlało dążenie do powrotu do kultury antycznej i oryginalnych tekstów