Filozofowie romantyzmu i ich poglądy mieli ogromny wpływ na kształtowanie się światopoglądu epoki. Johann Gottlieb Fichte rozwinął koncepcję idealizmu subiektywnego, postrzegając świat jako arenę walki wolności ducha z ograniczającym go światem zewnętrznym. Wilhelm Joseph Schelling wprowadził ideę panteizmu, widząc przyrodę jako przejaw absolutu. Georg Wilhelm Friedrich Hegel sformułował teorię determinizmu dziejowego.

Definition: Idealizm romantyczny to filozoficzna postawa zakładająca prymat ducha nad materią i intuicji nad rozumem.

Motywy w romantyzmie i przykłady ich realizacji są niezwykle bogate i różnorodne. Do najważniejszych należą:

1. Sen - jako brama do innej rzeczywistości $np. w "Dziadach" Mickiewicza$.
2. Ojczyzna - motyw przewodni wielu utworów patriotycznych.
3. Artysta-wieszcz - koncepcja poety jako duchowego przywódcy narodu.
4. Cierpienie i samotność - często związane z niezrozumieniem geniusza przez społeczeństwo.
5. Bunt i rewolucja - jako droga do wolności i samostanowienia.
6. Miłość - często nieszczęśliwa lub niemożliwa do spełnienia.
7. Podróż - zarówno w sensie fizycznym, jak i duchowym.

Example: W "Kordianie" Juliusza Słowackiego możemy znaleźć realizację motywów podróży, buntu i miłości do ojczyzny.

Tematyka narodowa Romantyzm przykłady są szczególnie widoczne w polskiej literaturze tego okresu. Utwory takie jak "Pan Tadeusz" Mickiewicza czy "Kordian" Słowackiego łączą w sobie elementy historyczne, patriotyczne i osobiste refleksje twórców.

Quote: "Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie..." - słynny inwokacja z "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, łącząca motyw ojczyzny z osobistymi wspomnieniami poety.

Twórcy polskiego romantyzmu i ich dzieła stanowią kanon literatury narodowej. Adam Mickiewicz $"Dziady", "Pan Tadeusz"$, Juliusz Słowacki $"Kordian", "Balladyna"$, Zygmunt Krasiński $"Nie-Boska komedia"$ i Cyprian Norwid $"Fortepian Szopena"$ stworzyli dzieła, które do dziś są analizowane i interpretowane.

Highlight: Rozprawka z romantyzmu tematy często koncentrują się na analizie postaw bohaterów romantycznych, konfliktach wartości czy roli artysty w społeczeństwie.

Wymień motywy typowe dla romantyzmu i podaj przykłady ich literackich realizacji to częste polecenie na egzaminach. Warto pamiętać o takich motywach jak walka o wolność $Konrad Wallenrod$, miłość do ojczyzny $Pan Tadeusz$, bunt jednostki przeciw społeczeństwu $Kordian$ czy poszukiwanie sensu życia $Faust Goethego$.

Romantyzm w Polsce to okres niezwykłego rozkwitu literatury i sztuki, który trwał od 1822 do 1864 roku. Ta epoka przyniosła fundamentalne zmiany w postrzeganiu świata, roli artysty i znaczenia narodu. Początek romantyzmu w Polsce wiąże się z wydaniem "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza w 1822 roku, co stanowiło przełom w polskiej literaturze.

Highlight: Ramy czasowe romantyzmu w Europie są nieco szersze niż w Polsce i obejmują okres od lat 90. XVIII wieku do końca lat 40. XIX wieku.

Cechy romantyzmu obejmują irracjonalizm, indywidualizm, prometeizm, werteryzm, wallenrodyzm i mesjanizm. Te koncepcje kształtowały nie tylko literaturę, ale także sposób myślenia i działania ówczesnych Polaków.

Definition: Mesjanizm to idea, według której Polska, poprzez swoje cierpienia, pełni rolę mesjasza narodów, prowadząc do ich duchowego odrodzenia.

Najwybitniejsi twórcy romantyzmu w Europie to między innymi Johann Wolfgang Goethe, autor "Fausta" i "Cierpień młodego Wertera". W Polsce do grona najwybitniejszych polskich twórców epoki romantyzmu należą Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Kamil Norwid i Zygmunt Krasiński.

Example: Adam Mickiewicz stworzył takie arcydzieła jak "Dziady", "Pan Tadeusz" i "Konrad Wallenrod", które do dziś są fundamentem polskiej literatury narodowej.

Utwory romantyzmu często poruszały tematykę narodową, historyczną i metafizyczną. Wprowadzały nowe gatunki literackie, takie jak ballada romantyczna czy powieść poetycka, które pozwalały na swobodniejsze wyrażanie emocji i idei.

Vocabulary: Bajronizm to postawa bohatera romantycznego, charakteryzująca się indywidualizmem, buntem i wyobcowaniem.

Koniec romantyzmu w Polsce nastąpił w 1864 roku, po upadku powstania styczniowego, które stanowiło symboliczne zamknięcie epoki wielkich nadziei i dramatycznych zrywów narodowych.