Romantyzm w Polsce przeszedł przez kilka faz rozwoju:

1. Faza wczesna (1795-1821)
2. Przełom romantyczny / okres przed powstaniem listopadowym (1822-1830)
3. Okres po powstaniu listopadowym (1831-1847)
4. Faza schyłkowa (1848-1863)

Kluczowe wydarzenia w rozwoju polskiego romantyzmu to:

• 1817: powstanie towarzystwa filomatów
• 1818: początek sporu romantyków z klasykami
• 1822: wydanie pierwszego tomu poezji Adama Mickiewicza, w tym "Ballad i romansów"
• 1830: Powstanie Listopadowe
• 1832: publikacja "Dziadów cz. III" Adama Mickiewicza
• 1834: wydanie "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza
• 1848: Wiosna Ludów
• 1863: Powstanie Styczniowe

Najwybitniejsi pisarze romantyzmu polskiego to Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński i Cyprian Norwid.

Highlight: Podstawowe tematy i motywy romantyzmu to ludowość jako fundament kultury narodowej oraz tematyka narodowa.

Dramat romantyczny był jednym z najważniejszych gatunków synkretycznych w romantyzmie. Charakteryzował się:

• Synkretyzmem rodzajowym i gatunkowym
• Luźną kompozycją
• Kompozycją otwartą
• Odrzuceniem klasycznej reguły trzech jedności
• Dwupłaszczyznowością świata przedstawionego
• Dynamicznym, zmieniającym się bohaterem indywidualistą
• Metafizycznym, duchowym wymiarem wydarzeń

Example: Przykłady polskich dramatów romantycznych to "Dziady" Adama Mickiewicza, "Kordian" i "Balladyna" Juliusza Słowackiego oraz "Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego.

Vocabulary: Frenezja romantyczna to cecha charakterystyczna dla jednego z literackich nurtów romantyzmu, polegająca na wprowadzeniu do utworu motywu zbrodni, okrucieństwa, obłędu, opisów skrajnych stanów emocjonalnych.

Spór romantyków z klasykami rozpoczął się w 1818 roku i był pierwszym wielkim sporem literackim w Polsce. Konfrontacja ta dotyczyła dwóch światopoglądów: klasycznego, wywodzącego się z oświecenia, oraz romantycznego, czerpiącego z sentymentalizmu.

Highlight: Punktem wyjścia dla sporu stała się rozprawa Kazimierza Brodzińskiego "O klasyczności i romantyczności", na którą odpowiedział Jan Śniadecki artykułem "O pismach klasycznych i romantycznych".

Ballada romantyczna to jeden z najważniejszych gatunków synkretycznych w romantyzmie. Charakteryzuje się:

• Genezą ludową
• Obecnością akcji
• Synkretyzmem rodzajowym (elementy epiki, liryki i dramatu)
• Bohaterem często pochodzącym z ludu
• Połączeniem realizmu z fantastyką
• Obecnością motywów związanych z naturą
• Przesłaniem moralnym

Example: Przykładem ballady romantycznej są "Ballady i romanse" Adama Mickiewicza.

Sonet to gatunek poetycki o kunsztownej kompozycji, który również zyskał popularność w romantyzmie.

Highlight: Synkretyzm gatunkowy był charakterystyczną cechą literatury romantycznej, pozwalającą na twórcze łączenie różnych form i tradycji literackich.

Literatura romantyzmu wprowadziła wiele innowacji formalnych i tematycznych, które na trwałe zmieniły oblicze polskiej literatury i kultury.

Romantyzm w Polsce rozpoczął się w 1822 roku wraz z wydaniem "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza. Ta epoka literacka trwała do 1864 roku, kiedy to upadło powstanie styczniowe. Cechy romantyzmu obejmowały zwrot ku sferze metafizycznej i irracjonalnej, z wyobraźnią jako podstawą estetyki.

Definicja: Metafizyka to dziedzina wiedzy zajmująca się rozważaniami o kwestiach pozazmysłowych.

Definicja: Irracjonalizm to pogląd filozoficzny mówiący o tym, że rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób.

Motywy literatury romantycznej były różnorodne i obejmowały:

• Tajemnicze zjawiska
• Młodość
• Miłość
• Orientalizm
• Ludowość
• Inspiracje twórczością Williama Szekspira
• Mitologię
• Człowieka "czującego"
• Naturę
• Zainteresowanie historią

Vocabulary: Orientalizm to zainteresowanie kulturą, religią i obyczajowością ludów Wschodu.

W literaturze romantycznej szczególną rangę nadano poezji, w której dominował subiektywizm. Poeta był postrzegany jako wieszcz, kreator mający wpływ na rzeczywistość.

Definicja: Wieszcz to człowiek natchniony, prorok przepowiadający przyszłość narodu.

Gatunki synkretyczne były charakterystyczne dla romantyzmu. Należały do nich ballada, powieść poetycka i dramat romantyczny.

Definicja: Gatunki synkretyczne to gatunki, w których występują elementy dwóch lub trzech rodzajów literackich.